Ο ΑΧΟΡΤΑΓΟΣ

Το “Μπουρίνι” πρόσθεσε ακόμη μια επιτυχία του, στην τόσο πλούσια προσφορά του στον καλλιτεχνικό χώρο.
Ο κ. Αλέκος Πεσμαζόγλου, η ψυχή και ο νους του προοδευτικού Σωματείου έχει τη φιλοδοξία πάντα να παρουσιάζη μια ξέχωρη δραστηριότητα.

"Ο Αχόρταγος από το "Μπουρίνι".

ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ, 27-05-1970

ΤΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ (5)

Οι πληροφορίες που βρήκαμε στα αρχεία του Αναγνωστηρίου μπορεί να είναι λίγες και φτωχές. Είναι όμως οι πιο σημαντικές και ακριβείς, αυτές που ζητούσαμε. Αφού μας πληροφορούν

του κ. ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΣΚΛΕΠΑΡΗ

Ε’

Στη σελίδα 66 της 10 Ιουλίου 1907 γράφει: “Καθαρόν περίσσευμα ευεργετικής παραστάσεως υπέρ του Αναγνωστηρίου δοθείσης υπό του εξ Αθηνών ηθοποιού κ. Ανδρέα Φιλιππίδου γροσ. 188″. Και στη σελίδα 73 της 15 Οκτωβρίου 1907 γράφει: “Έξοδα κατά την ευεργετικήν παράστασιν γροσ. 2,20 παράδες”.

Από δω καταλαβαίνει κανείς πως ενημερώνοντο τα βιβλία.

Στη σελίδα 90 στις 11 Αυγούστου 1908 γράφει: “Περίσσευμα Α’ παραστάσεως γρόσ. 130 και Β’ παραστάσεως  γρόσια 135,30 παράδες”. Στη σελίδα 93 στις 28 Αύγουστου 1908: “εις μεταφορικά σανίδων σκηνής γρόσ. 6″. Αυτή είναι και η τελευταία πληροφορία.

Σημ. Στο βιβλίο εσόδων και εξόδων και των πρακτικών αναγράφονται μόνον οι παραστάσεις που δίνονταν για λογαριασμό του Αναγνωστηρίου. Οι άλλες παραστάσεις που ήταν συχνές και που δίνονταν χειμώνα καλοκαίρι, άλλες για διαφόρους φιλανθρωπικούς σκοπούς και άλλες για σκοπούς που δεν μπορούσαν να γραφούν στα βιβλία. Όπως για την αγορά εθνικών λαχείων του στόλου, για την ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνος απ’ τον τουρκικό ζυγό, την αγορά κρυφά εφημερίδων ελληνικών την «Νέαν Ημέραν» της Τεργέστης και την «Αμάλθειαν» της Σμύρνης κλπ.

Οι πληροφορίες που βρήκαμε στα αρχεία του Αναγνωστηρίου μπορεί να είναι λίγες και φτωχές. Είναι όμως οι πιο σημαντικές και ακριβείς, αυτές που ζητούσαμε. Αφού μας πληροφορούν από πότε άρχισαν να δίνονται θεατρικές παραστάσεις και μας αναφέρουν και πρόσωπα μου παίρναν μέρος σ’ αυτές. Δεν μας έδωσαν καμιά πληροφορία για τον εμπνευστήν και δημιουργόν του Ερασιτεχ. θεάτρου. Όταν όμως συνδυάσουμε το όνομα του Ιωάννου Αμανίτη που ελέγετο απ’ τους παλιούς πως αυτός με τη παρέα του πρωτοστατούσε και έδινε παραστάσεις, όταν στα πρακτικά υπ’ αριθ. 59 της 15/3/1902 που αναφέρει τα πρόσωπα του θεάτρου, πρώτο φέρεται το όνομα του Ιωαν. Αμανίτη, στα πρακτικά υπ’ αριθ. 69 της 20/5/1902 και υπ’ αριθ. 70 χωρίς χρονολογία που αυτός είναι πρόεδρος του Αναγνωστηρίου, κι όταν γνωρίσαμε τον ζωντανό, τον ενθουσιώδη , τον μερακλή, και γλεντζέ και μάλιστα στην ηλικία που τον φθάσαμε δεν μας μένει καμιά αμφιβολία πως αυτός πρέπει να είναι ο δημιουργός του Ερασιτεχνικού θεάτρου της Αγιάσου. Αν κανείς μπορεί να αποδείξει το αντίθετο είμεθα πρόθυμοι να το δεχτούμε και να ανακαλέσουμε. Κάνουμε τη σκέψη πως μπορεί στη δημιουργία του Ερασιτεχνικού θεάτρου να συνέβαλε και ο Αναστ. Γιαννακόπουλος που φέρεται μέλος του Δ/κου Συμβουλίου του Αναγνωστηρίου το 1897 που δημιουργήθηκε το Ερασιτεχνικό θέατρο.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10/07/1972

ΤΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ (4)

Εμείς θα μελετήσουμε και θα στηρίξουμε την απαρχήν του ερασιτεχνικού μας θεάτρου πάνω στην αδιάψευστη πληροφορία που μας δίνει το βιβλίο εσόδων και εξόδων με χρονολογίαν του πρώτου ξεκινήματος το 1897

του κ. ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΣΚΛΕΠΑΡΗ

Δ’

Εμείς θα μελετήσουμε και θα στηρίξουμε την απαρχήν του ερασιτεχνικού  μας θεάτρου πάνω στην αδιάψευστη πληροφορία που μας δίνει το βιβλίο εσόδων και εξόδων με χρονολογίαν του πρώτου ξεκινήματος το 1897 και με πρώτο θεατρικό έργο «τον αγαπητικό της βοσκοπούλας» του Δ. Κορομηλά.

Η δημιουργία ερασιτεχνικού θεάτρου την εποχή αυτή 1897 ήταν πολύ μεγάλη και τολμηρή υπόθεση. Το θέατρο την εποχή αυτή ήταν άγνωστο για τον πολύ κόσμο όχι μόνο των χωριών, της επαρχίας μα και μεγάλων επαρχιακών πόλεων ακόμα. Οι επαγγελματικοί θίασοι μετριόταν στα δάχτυλα. Γι’ αυτό λέμε πως ήταν μεγάλη και τολμηρή υπόθεση. Εκτός το τεχνικό μέρος που θα είχαν να αντιμετωπίσουν (σκηνικά, σκηνή, αυλαία κλπ. ) και το οικονομικό, θα είχαν να αντιμετωπίσουν ακόμα και την αντίδραση που ασφαλώς θα συναντούσαν στην εξεύρεση των προσώπων που θα παίρναν μέρος στο έργο που θα απεφάσιζαν να παίξουν, μια και το επάγγελμα του θεατρίνου μέχρι και το 1935 – 1938 το θεωρούσαν καταφρονεμένο.

Με το ακλόνητο θάρρος και τη μεγάλη πίστη στη προσπάθειά τους αυτοί που είχαν την πρωτοβουλία της οργανώσεως των θεατρικών παραστάσεων κατόρθωσαν να παραμερίσουν κάθε εμπόδιο και την απλή ιδέα και σκέψη να την κάνουν πραγματικότητα.

Εδώ θα πρέπει χάριν της ιστορίας να αναφέρουμε τα ονόματα του τότε 1897 Δ/κου Συμ/λίου του Αναγνωστηρίου που ασφαλώς θα συνέβαλαν και θα συνετέλεσαν κι αυτοί στην επιτυχία του μεγάλου καλλιτεχνικού άθλου. Πρόεδρος Βασ. Γαλετσέλλης, Αντιπρ. Μιχ. XηΠροκοπίου, Ηρ. Δαρέλλης, Στ. Νουλέλλης, Περ. XηΠροκοπίου, Ευστρ. Δουκ. Ταμβάκης, Ιωάν. Μ. Τζαννετής, Ιωάν. Αμανίτης και Ανασ. Γιαννακόπουλος. Δεν μπορέσαμε να εξακρι­βώσουμε ποιος ήταν ο Ανασ. Γιαννακόπουλος.

Το βιβλίο εσόδων και εξόδων στη σελίδα 43 της 15 Σεπτεμβρίου 1903 γράφει: Μεταφορικά ξυλείας θεάτρου γροσ. 3,20 παράδες.

Την πληροφορία που επαναλάμβανε κάθε τόσο ο Μιλτιάδης Σουσαμλής πως περαστικός απ’ την Αγιάσο  ο θίασος του Φιλιππίδη για μερικές παραστάσεις σαν έμαθε την ύπαρξη του Αναγνωστηρίου με την αξιόλογη καλλιτεχνική του επίδοση και δράση τον συνεκίνησε, που για να βοηθήσει και ενισχύσει την προσπάθειά του αυτή, έδωσε μια παράσταση για το Αναγνωστήριο. Ο δε μουσικός Αχ. Σουσαμλής, έλεγε πως ο Φιλιππίδης έδωσε το έργο του Κόκκου «Η Λύρα του Γερονικόλα» και πως έπαιξε και αυ­τός με τη κομπανία του κατά την παράσταση. Ακόμα έλεγε πως τους γυναικείους ρόλους του έργου τους υπεκρίθησαν άνδρες ηθοποιοί.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ, 19/06/1972

ΤΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ (3)

Ας δούμε τι λέγει η δ/νις Μύρτα Αμανίτου στη τοπική εφημερίδα «Αγιάσος» της 8ης Μαΐου 1932 αριθ. φυλ. 50 με τίτλο «Το θέατρο στην Αγιάσο».

Του κ. ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΣΚΛΕΠΑΡΗ

Γ’

Ας δούμε τι λέγει η δ/νις Μύρτα Αμανίτου στη τοπική εφημερίδα «Αγιάσος» της 8ης Μαΐου 1932 αριθ. φυλ. 50 με τίτλο «Το θέατρο στην Αγιάσο».

«Κύλισαν από τότε 30 περίπου χρόνια, που ένας φοιτητής της Ιατρικής διάβασε μια κριτική για τη σημασία και επίδραση του θεάτρου επί των ατόμων, από την εποχή που πρώτος ο Φρύλιος το 498 π.Χ. εισήγαγε τα γυναικεία πρόσωπα στο δράμα εις την τότε εξέλιξη του θεάτρου και των θεατρικών συγγραφέων. Σκέφτηκε πως δεν θα ‘ταν άσχημα αν έκανε και στο χωριό του ένα συγκρότημα ερασιτεχνών ηθοποιών. Την ιδέα του την εκοινοποίησεν σε μερικούς φίλους του, την επεκρότησαν κι’ άρχισαν να μελετούν αμέσως τη «Μαρία δόξα πατρί» του Βερναρδάκη, τα ωδικά μέρη της οποίας εμελοποίησε μουσική ιδιοφυία της Αγιάσου, που η ιδιοτροπία την άφησε στην αφάνεια. Από τότε, ετέθη ο θεμέλιος λίθος, να πούμε, του Ε.Ο.Α. (Ερασιτεχνικού Ομίλου Αγιάσου)…….».

Σημ.: Ο φοιτητής της ιατρικής ήταν ο πατέρας της Ιωάν. Αμανίτης και η μουσική ιδιοφυία ο παππούς της Κομνηνός Αμανίτης που από μετριοφροσύνη αποφεύγει να τους κατονομάσει. Δια τα πρόσωπα που πήραν μέρος δεν μας αναφέρει τίποτα.

Ο Στρατής Κολαξιζέλλης στο «Θρύλος και Ιστορία της Αγιάσου» στο 4ο τεύχος που εξέδωσε το 1950 και στη σελίδα 321 με τίτλο «Η πρώτη Φιλόπτωχος Αδελφότης», γράφει:

«Ως επακολούθημα της πυρκαγιάς, το ίδιον έτος 1879 συνεστήθη και η πρώτη «Φιλόπτωχος Αδελφότης» με τον σκοπόν να περιθάλπει πτωχούς και βοηθεί τους εκ της πυρκαγιάς πυροπαθείς. Επειδή παγίους πόρους είχε μόνον τις συνδρομές των μελών και την οικονομικήν ενίσχυσιν της Εκκλησίας, δια να εξεύρη και άλλους πόρους, έδωσεν εις την μεγάλην αίθουσαν του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου του 1848 την πρώτην θεατρικήν παράστασιν με την «Βαβυλωνία» του Δ. Βυζαντίου, επιστρατεύσασα ως ηθοποιούς τους πρώτους ερασιτέχνας της Αγιάσου. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων που προεκλήθη από τις παρεξηγήσεις των προσώπων του έργου, οι όποιες προέρχονται από τις κατά τόπους  γλωσσικές διαφορές, παρεκίνησαν την αδελφότητα να επαναλάβει την παράστασιν, να δώσει και άλλες παραστάσεις με έργα άλλων συγγραφέων, αν και δεν έβρισκαν γυναίκας διά τα γυναικεία πρόσωπα, διότι η σκηνή του θεάτρου κατά την εποχήν εκείνην δια τας γυναίκας ήτο απηγορευμένος καρπός, και τα γυναικεία πρόσωπα τα υποκρίνονταν άνδρες. Από τότες οι θεατρικές παραστάσεις στην Αγιάσο, έγιναν παράδοσις, η οποία συνεχίστηκε μέχρι της κατοχής των Γερμανών.

Σημ.: Ο Κολαξιζέλλης φέρνει την «Φιλόπτωχο Αδελφότητα» πως έδωσε την πρώτη παράσταση. Στα αρχεία του Αναγνωστηρίου δεν αναφέρεται πουθενά η «Φιλόπτωχος Αδελφότης». Υπάρχει μόνο η σφρα­γίδα της με χρονολογία 1879. Το Αναγνωστήριο όταν ιδρύθηκε το 1894 ελέγετο Φιλόμουσος Αδελφότης  «Η Ανάπτυξις» μέχρι το πρακτικόν υπ’ αριθ.  15. Και απ’ το πρακτικόν υπ’ αριθ. 16 αναγράφεται ως Αναγνωστήριον Αγιάσου «Η Ανάπτυξις». Δεν αναφέρη τον εμπνευστήν και δημιουργόν του θεάτρου ούτε και τα πρόσωπα που πήραν μέρος στη πρώτη παράσταση. Αναφέρει το μέρος που δόθηκε η παράσταση, το Σχολειό που είναι σ’ όλους γνωστό.

Την εποχή αυτή 1879 δεν τολμούσε κανείς ούτε και να διανοηθή το ανέβασμα στην σκηνή του θεάτρου  γυναίκας. Σ’ επαγγελματικούς θιάσους περιοδεύοντας ως το 1928 με 1930 τους γυναικείους ρόλους τους υπεδύοντο άνδρες.

Η παράδοσις των παραστάσεων σταμάτησε τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής που είχαν σταματήση τα πάντα και μόνο αγώνας επιβιώσεως γινόταν τότε. Συνεχίστηκαν ύστερα όταν επανιδρύθη το Α­ναγνωστήριο, στις 9 Μαΐου 1952, (είχε διαλυθή με απόφαση του Πρωτοδικείου) και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, με πιο μεγάλη επίδοση, που έφθασαν και ανέβηκαν εις το τελευταίο σκαλοπάτι της οπερέτας.

Άλλο γραπτό κείμενο δεν έχουμε υπ’ όψι μας μας να υπάρχη. Τόσον η δ/νις Μύρτα Αμανίτου, όσον και ο Στρ. Κολαξιζέλλης, διαφωνούν ριζικά με τα βιβλία του αρχείου του Αναγνωστηρίου και προς τη χρονολογία της πρώτης παραστάσεως και προς το έργο που πρωτοπαίχθηκε. Διαφωνούν ακόμα και μεταξύ τους.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12/06/1972