Κατηγορία: 1940

7/12/1940

Σήμερα ξεκούραση. Δεν έχω καθόλου κέφι. Ακόμα κουρασμένος είμαι. Γράφω γράμματα για το χωριό. Τ’ απόγευμα φορτώνουμε για τ’ αυριανό ταξίδι της Κορυτσάς.

---

8/12/1940

278 χιλιόμετρα ταξίδι και 20 του Αμυνταίου 298. Απ’ το πρωί βρέχει. Ο δρόμος είναι επικίνδυνος,γλιστράνε τ’ αυτοκίνητα. Έχουν γκρεμιστεί καμιά δεκαριά στο δρόμο. Πάλι γυρεύω τον Αντώνη μα λείπει στο χωριό. Βρίσκω στους στρατώνες της Κορυτσάς τους χωριανούς μου Χαλέλη, Δελόγγο, Σπλιαδή, Σουσαμλή. Όλοι τους αδύνατοι, αξύριστοι. Γυρίσανε απ’ τις μάχες. Ένας χάθηκε, ο Φίλιππος Ψυρκούδης.

Γυρνάμε την Κορυτσά. Είναι Κυριακή. Ο κόσμος γυρνάει μες τη βροχή σαν κυνηγημένος. Φεύγουμε στις 4μ.μ. Φτάνουμε στις 9 το βράδυ.

---

9/12/1940

Τ’ είναι τούτο το κακό! Βρέχει αδιάκοπα όλη νύχτα κι όλη τη μέρα. Κολυμπάμε στη λάσπη και δουλεύουμε. Κουβαλάμε βενζίνη απ’ τ’ Αμύνταιο. Το βράδυ φορτώνουμε. Αύριο ταξίδι στην Κορυτσά.

---

10/12/1940

Χτες όλη νύχτα έβρεχε.Ξύπνησα κάποτε απ’ το βήχα του συντρόφου μου Στρατή Δουκάκη. Πόσο βήχει! Μες το δωμάτιο κοιμόμαστε 7 στρατιώτες κι ο επιλοχίας του συνεργείου Κοντής δεν ταράζεται απ’ το βήχα του Δουκάκη. Όλοι τους κοιμούνται βαθειά. Μόνο που ο βήχας που τον τραντάζει ολόκληρο ακούγεται και το ξυπνητήρι, ένα παλιό ξυπνητήρι που στο χαμηλό φως της γκαζόλαμπας δείχνει 2½ μετά τα μεσάνυχτα. Έξω βρέχει. Μια βροχή που δε λέει να πάψει.

Ξυπνούμε πρωί. Χιόνια φωνάζουν όλοι. Τα ξημερώματα ένας άγριος χιονιάς άσπρισε τα γύρω βουνά. Η Ροδώνα μοιάζει με τις χόρτινες στέγες και τις χιονισμένες σαν μια σκηνοθεσία χριστουγεννιάτικη. Μοιάζει με πολλά σπήλαια που μέσα τους ζούνε άλογα, βόδια και τόσοι Χριστοί που θα μαρτυρήσουν τούτο το χειμώνα. Με τέτοιο χιονιά, με τόσο κρύο θα πρέπει να φύγουμε, να πάμε άλωρα στην Κορυτσά στα παιδιά που πολεμάνε.

Μας δίνουν ρόφημα, σταφίδες, κονιάκ και ξηρή τροφή.

Ξεκινάμε μια σειρά από 48 αυτοκίνητα. Στο δρόμο βρίσκουμε άλλη φάλαγγα κ’ η σειρά γίνεται ατέλειωτη. Ο δρόμος χιονισμένος κι επικίνδυνος. Γλιστρούν τ’ αυτοκίνητα και 4-5 γκρεμίζονται. Αλλάξαμε δρόμο σήμερα. Πάμε απ’ το δρόμο της Καστοριάς. Ο δρόμος της Φλώρινας δεν περνιέται. Έφραξε απ’ τα χιόνια. Τι φριχτό ταξίδι! Στο δρόμο πέρα απ’ την Καστοριά συναντούμε αντίθετα να’ ρχονται δύο φάλαγγες αυτοκινήτων.

Χρειάστηκε 1½ ώρα να ξεμπλέξουμε. Ο δρόμος στενός, δεν χωράει τόσα αυτοκίνητα κι η σιχαμένη λάσπη, το φόβητρο των οδηγών. Η λίμνη της Καστοριάς είναι μια ρομαντική εικόνα μες τ’ άγριο περιβάλλον και μου ξυπνάει κάτι παλιές αναμνήσεις. Καθρεφτίζει μέσα της τα ψηλά βουνά και κάτι βάρκες που μοιάζουν με γόνδολες την αυλακώνουν.

Φτάσαμε στην Κορυτσά στις 3½ μ.μ. Το ταξίδι βάσταξε 7½ ώρες. Κουράστηκα. Στα μαγαζιά μεγάλη κίνηση. Αγοράζω κάρτες για να στείλω στο χωριό. Πουλάμε μια κουραμάνα σ’ έναν Αρβανίτη με 4 LEK.

Γυρνάμε για τη Ροδώνα. Φύγαμε στις 4 και φτάνουμε στις 10½. Σχετικά καλό το ταξίδι μα είμαι τόσο κουρασμένος. Γράφω τις εντυπώσεις μου και τώρα πρέπει ν’ απλώσω τις κουβέρτες για ύπνο.

Ένας σύντροφος απόψε ο Σωτήρης ο Πειραιώτης είναι άρρωστος. Τώρα που γράφω παραμιλάει κάτι ακαταλαβίστικα. Πονάει η καρδιά μου. Μάνα μου πονεμένη σε θυμάμαι τώρα που στερήθηκα το χάδι σου και τη λάτρα, τις περιποιήσεις στο ζεστό το σπίτι μας. Βαγγελίτσα που δε βγαίνεις απ’ το μυαλό μου, παρηγοριά και σύντροφε στη μοναξιά μου τούτη.

05/12/1940

Θαρείς κι όλα ημέρωσαν. Το κρύο είναι τσουχτερό μα ο ήλιος που βγήκε ύστερα από τόσες μέρες το μαλακώνει. Σήμερα ξεκουραστήκαμε. Το βράδυ φορτώνουμε τ’ αυτοκίνητα κριθάρι. Αύριο θα πάμε στην Κορυτσά.

---

6/12/1940

Πρωί ξυπνάμε. Ρόφημα, παίρνουμε εφόδια, βενζίνη και τροφή και ξεκινάμε όλη η φάλαγγα. 40 αυτοκίνητα στη σειρά. 126 χιλιόμετρα μέσω Φλωρίνης. Ο δρόμος πάνω απ’ τη Φλώρινα είναι γεμάτος χιόνι κι ανεβαίνουμε 19½ χιλιόμετρα ανηφοριά. Περνάμε πάνω απ’ τα σύννεφα. Ένας ήλιος λούζει τις βουνοκορφές. Κάτου ο κάμπος φαίνεται σαν ο ήλιος διαπερνά τα σύννεφα σαν από αεροπλάνο. Εργάτες σκάβουν τους πάγους κι ανοίγουν το δρόμο. Τρακτέρ δουλεύουν για τον ίδιο σκοπό. Ατέλειωτη σειρά απ’ αυτοκίνητα σκαρφαλώνει τα ψηλά βουνά. Είναι απ’ όλες τις μοίρες όλα τ’ αυτοκίνητα της Ελλάδας που τροφοδοτούν τους φαντάρους της πρώτης γραμμής. Περνούμε τα σύνορα. Κάπου έχουν ανατινάξει κάτι βράχους οι Ιταλοί για να φράξουν το δρόμο. Παντού τα σημάδια του πολέμου. Συρματοπλέγματα, λάκκοι θεόρατοι από βόμβες, και τα χωριά που συναντούμε είναι ερειπωμένα απ’ τους βομβαρδισμούς. Αρβανίτες χωριάτες με τα φέσια τ’ άσπρα πολεμούν και σιάζουν δρόμους. Κοντεύουμε την Κορυτσά. Δύο βουνά στέκονται επιβλητικά με τις χιονισμένες τους πλαγιές. Είναι το ‘λβαν και το Μοράβα κι ανάμεσά τους περνάει ο δρόμος.

Προχωρούμε. Κάπου βρίσκουμε κανόνια που έπεσαν λάφυρα στα χέρια του στρατού μας. Η Κορυτσά φαίνεται. Πλάι στο δρόμο νιόσκαφοι τάφοι μαρτυρούν πως κρύβουν μέσα τους αγγαλιαστούς πολλούς  πολεμιστές Έλληνες και Ιταλούς. Όλοι τους παιδιά μανάδων που μαυροφόρεσαν. Κρύος που είναι ο θάνατος! Καημένα παιδιά! Δεξιά μας είναι αεροδρόμιο τέως Ιταλικό. Τρία αεροπλάνα καμένα στις άκρες του κείτουνται. Μπαίνουμε στην Κορυτσά. Μεγάλη κίνηση. Τα καταστήματα είναι κλειστά. Είναι σήμερα τ’ Αϊ Νικόλα. Παντού στρατιώτες. Τραυματίες, αιχμάλωτοι Ιταλοί φορτώνονται στ’ αυτοκίνητα και στέλνονται πίσω στην Αθήνα. Ξεφορτώνουμε σ’ ένα στρατώνα Ιταλικό. Το πυροβολικό μας τον έχει ρημάξει. Έμαθα πως ο αδερφός μου ο Αντώνης βρίσκεται στην Κορυτσά. Τον γυρεύω παντού κι αυτός εμένα μα δεν μπορούμε να συναντηθούμε. Φεύγω λυπημένος στις 5 τ’ απόγεμα. Νύχτα κι έχω 152 χιλ. να τρέξω μέσον Καστοριάς. Ο συνοδηγός μου είναι ένα απλοϊκό παιδί από το Σουφλί. Μου διηγείται τη ζωή του κι ένα σωρό πράματα. Η μοναξιά κι ο στρατός πώς ενώνει τους ανθρώπους!

Φτάνουμε στις 10 τη νύχτα στη βάση μας. Δεν έχω όρεξη, δεν τρώγω και νιώθω πολύ κουρασμένος. Ύπνος γλυκός. Ξυπνώ και συλλογιέμαι για κείνα που πέρασαν. Ένα πρόσωπο αχνοφέγγει μες το σκοτάδι σαν παρηγοριά. Το κορίτσι που άφησα στο χωριό κει κάτου. Βαγγελίτσα παρηγοριά μου κι ελπίδα μου. Ψάχνω το φυλαχτό μου και τη συλλογιέμαι.

Το πρωί ήρθε μια γριά μες το δωμάτιο του χαμόσπιτου που κοιμόμαστε αγκαλιά με το Στρατή Δουκάκη. Ήρθε ν’ ανάψει τη σόμπα. Θυμάμαι τη μάνα μου και δακρύζω. Είναι η γιαγιά του σπιτιού. Μιλάει τα Λαζικά . Είναι απ’ τον Καύκασο. Μας περιποιείται σαν μάνα.

25/11/1940

Ως τις 25-11-40 είμαι στη δύναμη της Μοίρας Μυτιλήνης. Περνώ καλά ανάμεσα σ’ ανθρώπους που γνωρίζω κι ύστερα είμαι κοντά στ’ αδέρφια μου Μαριάνθη, Μήτσο και Γιωργίτσα. Ο Αντώνης ο αδερφός μου βρίσκεται στο μέτωπο οδηγός σε αυτοκίνητο του στρατηγού Ραζή Σ.

---

26/11/1940

Είμαστε 24 για ταξίδι. Έχω 9 άνδρες για την 5^η Μοίρα Αλεξανδρούπολης. Μπαίνουμε στο καράβι. Στη βάρκα πήραμε ένα σκυλί που το ταΐζαμε στη Μοίρα. Απ’ το μουράγιο κουνούν οι γνωστοί μαντήλια κι εγώ τους κουνώ το πόδι του σκύλου. Όλοι γελάνε με δάκρυα στα μάτια και μας φωνάζουν, Στο καλό…

Φουρτούνα μεγάλη. Σκοτάδι στο καράβι. Δε βλέπουμε κι όπου βρεθούμε εκεί πρέπει να ξημερωθούμε. Μας δίνουν σωσίβια. Τα φοράμε και γελούμε. Ειν’ αστείο να πας καλά κι άξαφνα ένα υποβρύχιο ή ένα αεροπλάνο να σ’ αναγκάζει να κολυμπάς. Όλη νύχτα δεν έκλεισα μάτι. Φτάνουμε στο Πειραιά το πρωί της 27-11-40.

Τρώμε στην Αθήνα και κοιμόμαστε με το Στρατή Δουκάκη στο σπίτι της ξαδέρφης του.

---

27/11/1940

Μια μέρα και μια νύχτα στην Αθήνα. Δεν μπορούμε να συνέρθουμε απ’ τ’ άσχημο ταξίδι.

---

28/11/1940

Το μεσημέρι ξεκινάμε για την Αλεξανδρούπολη με το τρένο. Τρίτη θέση κι όμως ως τη Σαλονίκη έχουμε ταξίδι καλό. Οι θέσεις αρκετά καλές μα ύπνος εδώ δεν κολλάει.

---

29/11/1940

Φτάνουμε στη Σαλονίκη και φεύγουμε το μεσημέρι για την Αλεξανδρούπολη

Όλη νύχτα ταξίδι. Το τρένο είναι φορτηγό. Υποφέρουμε, κρυώνουμε. Ξηροφαγία κι όλα τ’ άσχημα απόψε.

Είναι 2 τα μεσάνυχτα. Φτάνουμε στη Δράμα. Το τρένο δεν πάει πιο πέρα. Μένουμε στη Δράμα. Πάμε στο ξενοδοχείο. Ένας ανώτερος αξιωματικός βρίσκεται στο σαλόνι.

– Στρατιώτης στο ξενοδοχείο! Μπρος να πάτε ρε στο Σύνταγμα να κοιμηθείτε.
– Δεν έχουμε κουβέρτες κ. Ταγματάρχα.
– Να κόψετε το λαιμό σας, γκρεμισθείτε. 

Εμείς δεν γκρεμιστήκαμε μήτε το λαιμό μας κόψαμε μόνο που αλλάξαμε ξενοδοχείο. Ξημέρωσε. Ο ύπνος ο λίγος ήταν βάλσαμο. Ύπνος γλυκός που τον χάσαμε τόσες μέρες.

---

30/11/1940

Όλη μέρα στη Δράμα. Το τρένο φεύγει στις 11 το βράδυ.

Φτάνουμε με τις ίδιες περιπέτειες στην Αλεξανδρούπολη την Κυριακή το μεσημέρι στις 1-12-40

---

1/12/1940

Βρέχει λάσπη. Ώσπου να φτάσουμε στη Μοίρα είμαστε βρεμένοι και χωμένοι στη λάσπη. Μας δίνουν τυρί και ψωμί, το ίδιο φαΐ μέρες τώρα. Βραδιάζει και μας ετοιμάζουν για το μέτωπο. Μας δίνουν αυτοκίνητα, κράνη, ξηρά τροφή. Είναι 3 το πρωί και μας ξυπνάνε. Μας βάζουν σ’ ένα φορτηγό και μας πάνε στο τρένο. Τ’ αυτοκίνητα φορτωμένα. Βρέχει.