Του κ. ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΣΚΛΕΠΑΡΗ
Γ’
Ας δούμε τι λέγει η δ/νις Μύρτα Αμανίτου στη τοπική εφημερίδα «Αγιάσος» της 8ης Μαΐου 1932 αριθ. φυλ. 50 με τίτλο «Το θέατρο στην Αγιάσο».
«Κύλισαν από τότε 30 περίπου χρόνια, που ένας φοιτητής της Ιατρικής διάβασε μια κριτική για τη σημασία και επίδραση του θεάτρου επί των ατόμων, από την εποχή που πρώτος ο Φρύλιος το 498 π.Χ. εισήγαγε τα γυναικεία πρόσωπα στο δράμα εις την τότε εξέλιξη του θεάτρου και των θεατρικών συγγραφέων. Σκέφτηκε πως δεν θα ‘ταν άσχημα αν έκανε και στο χωριό του ένα συγκρότημα ερασιτεχνών ηθοποιών. Την ιδέα του την εκοινοποίησεν σε μερικούς φίλους του, την επεκρότησαν κι’ άρχισαν να μελετούν αμέσως τη «Μαρία δόξα πατρί» του Βερναρδάκη, τα ωδικά μέρη της οποίας εμελοποίησε μουσική ιδιοφυία της Αγιάσου, που η ιδιοτροπία την άφησε στην αφάνεια. Από τότε, ετέθη ο θεμέλιος λίθος, να πούμε, του Ε.Ο.Α. (Ερασιτεχνικού Ομίλου Αγιάσου)…….».
Σημ.: Ο φοιτητής της ιατρικής ήταν ο πατέρας της Ιωάν. Αμανίτης και η μουσική ιδιοφυία ο παππούς της Κομνηνός Αμανίτης που από μετριοφροσύνη αποφεύγει να τους κατονομάσει. Δια τα πρόσωπα που πήραν μέρος δεν μας αναφέρει τίποτα.
Ο Στρατής Κολαξιζέλλης στο «Θρύλος και Ιστορία της Αγιάσου» στο 4ο τεύχος που εξέδωσε το 1950 και στη σελίδα 321 με τίτλο «Η πρώτη Φιλόπτωχος Αδελφότης», γράφει:
«Ως επακολούθημα της πυρκαγιάς, το ίδιον έτος 1879 συνεστήθη και η πρώτη «Φιλόπτωχος Αδελφότης» με τον σκοπόν να περιθάλπει πτωχούς και βοηθεί τους εκ της πυρκαγιάς πυροπαθείς. Επειδή παγίους πόρους είχε μόνον τις συνδρομές των μελών και την οικονομικήν ενίσχυσιν της Εκκλησίας, δια να εξεύρη και άλλους πόρους, έδωσεν εις την μεγάλην αίθουσαν του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου του 1848 την πρώτην θεατρικήν παράστασιν με την «Βαβυλωνία» του Δ. Βυζαντίου, επιστρατεύσασα ως ηθοποιούς τους πρώτους ερασιτέχνας της Αγιάσου. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων που προεκλήθη από τις παρεξηγήσεις των προσώπων του έργου, οι όποιες προέρχονται από τις κατά τόπους γλωσσικές διαφορές, παρεκίνησαν την αδελφότητα να επαναλάβει την παράστασιν, να δώσει και άλλες παραστάσεις με έργα άλλων συγγραφέων, αν και δεν έβρισκαν γυναίκας διά τα γυναικεία πρόσωπα, διότι η σκηνή του θεάτρου κατά την εποχήν εκείνην δια τας γυναίκας ήτο απηγορευμένος καρπός, και τα γυναικεία πρόσωπα τα υποκρίνονταν άνδρες. Από τότες οι θεατρικές παραστάσεις στην Αγιάσο, έγιναν παράδοσις, η οποία συνεχίστηκε μέχρι της κατοχής των Γερμανών.
Σημ.: Ο Κολαξιζέλλης φέρνει την «Φιλόπτωχο Αδελφότητα» πως έδωσε την πρώτη παράσταση. Στα αρχεία του Αναγνωστηρίου δεν αναφέρεται πουθενά η «Φιλόπτωχος Αδελφότης». Υπάρχει μόνο η σφραγίδα της με χρονολογία 1879. Το Αναγνωστήριο όταν ιδρύθηκε το 1894 ελέγετο Φιλόμουσος Αδελφότης «Η Ανάπτυξις» μέχρι το πρακτικόν υπ’ αριθ. 15. Και απ’ το πρακτικόν υπ’ αριθ. 16 αναγράφεται ως Αναγνωστήριον Αγιάσου «Η Ανάπτυξις». Δεν αναφέρη τον εμπνευστήν και δημιουργόν του θεάτρου ούτε και τα πρόσωπα που πήραν μέρος στη πρώτη παράσταση. Αναφέρει το μέρος που δόθηκε η παράσταση, το Σχολειό που είναι σ’ όλους γνωστό.
Την εποχή αυτή 1879 δεν τολμούσε κανείς ούτε και να διανοηθή το ανέβασμα στην σκηνή του θεάτρου γυναίκας. Σ’ επαγγελματικούς θιάσους περιοδεύοντας ως το 1928 με 1930 τους γυναικείους ρόλους τους υπεδύοντο άνδρες.
Η παράδοσις των παραστάσεων σταμάτησε τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής που είχαν σταματήση τα πάντα και μόνο αγώνας επιβιώσεως γινόταν τότε. Συνεχίστηκαν ύστερα όταν επανιδρύθη το Αναγνωστήριο, στις 9 Μαΐου 1952, (είχε διαλυθή με απόφαση του Πρωτοδικείου) και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, με πιο μεγάλη επίδοση, που έφθασαν και ανέβηκαν εις το τελευταίο σκαλοπάτι της οπερέτας.
Άλλο γραπτό κείμενο δεν έχουμε υπ’ όψι μας μας να υπάρχη. Τόσον η δ/νις Μύρτα Αμανίτου, όσον και ο Στρ. Κολαξιζέλλης, διαφωνούν ριζικά με τα βιβλία του αρχείου του Αναγνωστηρίου και προς τη χρονολογία της πρώτης παραστάσεως και προς το έργο που πρωτοπαίχθηκε. Διαφωνούν ακόμα και μεταξύ τους.
ΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12/06/1972
