Ετικέτα: ΚΑΣΤΕΛΙ

Σας παραθέτω ένα ενδιαφέρον λήμμα για την Αγιάσο, από την Θρησκευτική & Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, Τόμος Α’. ΕΚΔΟΤΗΣ: Αθαν. Μαρτίνος. ΑΘΗΝΑ 1962

Η εις τα μεσόγεια της νήσου Λέσβου και τας υπώρειας του Ολύμπου κωμόπολις της Αγιάσου κατέστη γνωστή και πολυσύχναστος χάρις εις τα προϊόντα της, τας φυσικάς καλλονάς της, το υγιεινόν κλίμα της, την βιοτεχνίαν της, κυρίως όμως χάρις εις το ιερόν προσκύνημα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Πλήθη προσκυνητών εξ όλης της Λέσβου προσέρχονται εις αυτό κατά τας ημέρας της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ότε εορτάζεται ο ναός ούτος, ως και καθ’ όλην την διάρκειαν του θέρους. Ο ενοριακός ναός της Παναγίας Αγιάσου κατέστη προσκυνηματικός όσον ουδείς άλλος της Λέσβου, χάρις ιδίως εις την εν αυτώ θαυματουργικήν εικόνα της Θεοτόκου.
Ο σωζόμενος μεγάλων διαστάσεων ναός της Παναγίας ανηγέρθη εκ βάθρων το 1815 από τον εξ Άγρας της Λέσβου κάλφαν Χατζηελευθέριον, ο δε διάκοσμός του συνεπληρώθη το 1838, επεσκευάσθη δε και διεκοσμήθη εκ νέου το 1895, κατά την υπέρθυρον επιγραφήν του. Εις το σκευοφυλάκιον του ναού φυλάσσεται ωραίον χρυσοκέντητον επιτραχήλιον μετά εικονογραφικού διακόσμου, εκλεκτόν έργον της μεταβυζαντινής κεντητικής, εις δε την βιβλιοθήκην του υπάρχουν αρκετά χειρόγραφα. Εις τον κυρίως ναόν υπάρχει επιμελώς εκτεθειμένη λαμπρά συλλογή μικρών βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων, μερικαί εκ των όποιων είναι αξιολόγου τέχνης.
Το μεγαλύτερον όμως ενδιαφέρον εξ όλων των εικόνων του ναού παρουσιάζουν δύο παλαιοί εικόνες της Παναγίας, η μεγάλη του τέμπλου και η προ αυτής επί προσκυνηταρίου μικροτέρα εικών. Η πρώτη θεωρείται υπό του καθηγητού Κωνστ. Καλοκύρη ως «Παλαιολόγειον έργον (ΙΔ’ αιών), το οποίον κατά τον ΙΣΤ’ αιώνα επιδιωρθώθη κατά την λεγομένην «Κρητικήν» τεχνοτροπίαν, ίδια μάλιστα εις τα πρόσωπα», η δε μικροτέρα, λίαν εφθαρμένη εκ του χρόνου, εικών, η οποία απεκαλύφθη το 1938, εστερεώθη και ετέθη εν πλαισίω εις κοινόν προσκύνημα, ανάγεται, κατά τον ίδιον, «μάλλον εις τους περί τον ΙΒ’ αιώνα χρόνους» (περ. Ο Ποιμήν, Κζ΄ [1961] σ. 2 παράρτ.). Εις τας επιγραφάς, τας οποίας φέρει η μεγάλη εικών, ονομάζεται η Παναγία, την οποίαν παριστά, Αγία Σιών («μρ ΘΥ η αγία Σιών»), ενώ εις την επιγραφήν της επιχρύσου επενδύσεώς της (1731) αυτή αύτη η εικών.
Η κωμόπολις της Αγιάσου και το προσκύνημά της μαρτυρούνται από του ΙΣΤ’ αιώνος. Εκ των ιστορικών πληροφοριών, τας οποίας έχομεν, συνάγεται ότι η Αγιάσος τότε ήτο μικρόν χωρίον, το οποίον φαίνεται να έχη την αρχήν του εις τον ΙΕ’ αιώνα. Ωνομάζετο δε τότε και μέχρι του ΙΗ’ αιώνος «Αγία Σιών». Το όνομα τούτο προσέλαβεν εκ του εν αυτή ναού, ούτος δε πάλιν εκ της εικόνος της Θεοτόκου ονομαζόμενης «Αγία Σιών» ή πιθανώτερον εκ της προσωνυμίας της Θεοτόκου. Το δε εν χρήσει και σήμερον όνομα της κωμοπόλεως «Αγιάσος», το οποίον απαντά από του ΙΗ’ αιώνος, προέρχεται μάλλον εκ του παλαιοτέρου εκείνου ονόματος της. Ο ναός δε της Παναγίας, ο οποίος από του ΙΕ αιώνος είναι ενοριακός ναός του χωρίου και παλλεσβιακόν προσκύνημα, παρουσιάζεται από του ΙΖ’ μέχρι του ΙΘ’ αιώνος και ως καθολικόν μοναστήριον.

Φαίνεται δ’ ότι συνεστήθη η μονή κατά τον ΙΣΤ’ αιώνα, ως και αι λοιπαί λεσβιακαί μοναί, παρέμεινεν όμως αύτη υποτυπώδης και ατροφική, καθ’ ο αστική.
Κατά την παράδοσιν, η μονή της Παναγίας Αγίας Σιών είναι μεσαιωνική μονή. Τούτο είναι πολύ πιθανόν, διότι παρουσιάζει υπέρ αυτού τας εξής ενδείξεις : α) Ο χρόνος της κτίσεως του χωρίου συμπίπτει περίπου προς την διάλυσιν όλων των μεσαιωνικών μονών της Λέσβου, λόγω της καταλήψεως της νήσου υπό των Τούρκων ( 1462). Το τοιούτον, η ανάπτυξις δηλ. εγκαταστάσεως εις θέσιν παλαιοτέρου μοναστηρίου, δεν είναι ασύνηθες εις την Λέσβον. Παρατηρείται εις τας μονάς της Παναγίας του Ξηροκάστρου, Παναγίας της Οδηγητρίας του Κάστρου, των Αγίων Θεοδώρων και πιθανώτατα του Ταξιάρχου Μανταμάδου. β’) Ο ναός της Παναγίας προϋπήρχε του χωρίου, ως εικάζομεν εκ των δύο εικόνων αυτού και μεταγενεστέρων μαρτυριών. Και γ’) Κατά τον ΙΣΤ’ αιώνα, ότε εκδηλούται εις όλην την Λέσβον μία τάσις ανασυστάσεως των διαλυθεισών μεσαιωνικών μονών (Μυρσινιωτίσσης, Αγίου Γεωργίου Παρασιγίου, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου κ. λ. π.), παρατηρείται και η σύστασις της μονής αύτης. Η μοναστηριακή παράδοσις του διατηρηθέντος ναού της Παναγίας Αγίας Σιών ήτο τόσον ισχυρά, ώστε, αν και ούτος είχε μεταβληθή εις ενοριακόν, όμως επέβαλε την ανασύστασιν μοναστηρίου παρ’ αυτώ.
Η μεσαιωνική μονή της Παναγίας, της Αγίας Σιών, φαίνεται ότι ιδρύθη παλαιότερον του μικρού μεσαιωνικού κάστρου, μέρος του οποίου διατηρείται ακόμη επί της κορυφής του παρακειμένου λόφου «Καστέλι» εις απόστασιν 15-20 λεπτών της ώρας, εντός του οποίου υπάρχει ναΐδριον του Ταξιάρχου. Η ίδρυσις του κάστρου φαίνεται ότι επεβλήθη από λόγους ασφαλείας των μοναχών της μονής Αγίας Σιών, η οποία είχε κτισθή εις παλαιοτέρους χρόνους εις θέσιν, ήτις εξησφάλιζε μεν την κάλυψίν της. όχι όμως και την άμυνάν της προς τους συχνούς επιδρομείς του ΙΓ’, του ΙΔ’ και του ΙΕ’ αιώνος. Τοιαύτας δε μεσαιωνικάς μονάς ευρισκομένας πλησίον κάστρων έχομεν και άλλας εις την Λέσβον, όπως η μονή «Βούρκος». Η τάσις λοιπόν της μονής κατά τους τρεις τελευταίους αιώνας του Μεσαίωνος να καταστή οχυρά επέβαλε την ίδρυσιν του πλησίον της ευρισκομένου κάστρου.
Αλλά και η παλαιά παράδοσις, ότι υπήρχεν εις την Αγίαν Σιών μεσαιωνική σκήτη, δεν είναι διόλου απίθανος, διότι η ύπαρξις σκήτης πλησίον μονής η μάλλον η μεταβολή παλαιοτέρου ασκητηρίου εις μονήν δεν είναι τι ασύνηθες. Συνέβη εις τας λεσβιακάς μονάς του αγίου Αλεξάνδρου, της αγίας Θεοφανούς και της Παναγίας της Καλής Λαγκάδος.
Περί της αρχής και της παλαιοτέρας ιστορίας του προσκυνήματος υπάρχουν διάφοροι παραδόσεις. Εις όλας τας παραλλαγάς της παραδόσεως γίνεται λόγος περί κληρικού, κομιστού εκ των Αγίων Τόπων εικόνος της Θεοτόκου και άλλων ιερών κειμηλίων και περί ιδρύσεως υπ’ αυτού σκήτης πλησίον του σημερινού προσκυνήματος, η οποία κατέστη προσκύνημα. Επί τη βάσει της παραδόσεως αύτης, υπεστηρίχθησαν διάφοροι απόψεις. Υπεστηρίχθη ότι ο άγιος Γρηγόριος, επίσκοπος Άσσου, ίδρυσε τον ναόν της Παναγίας και κατέστησεν αυτόν μονήν. Η γνώμη αύτη εστηρίχθη μάλλον εις παρετυμολογίαν του ονόματος της Αγιάσου εκ του «άγιος Άσσου» και εις μερικάς ομοιότητας, τας οποίας παρουσιάζει η τοπογραφική περιγραφή του ναού, τον οποίον ίδρυσεν ο άγιος Γρηγόριος, με τον ναόν της Αγιάσου, εις τον βίον του άγιου τούτου. Αι ομοιότητες όμως αύται αποδεικνύονται συμπτωματικοί μετά την ανακάλυψιν των ερειπίων του ναού της μονής, την οποίαν έκτισεν ο άγιος Γρηγόριος, εις την περιφέρειαν Γέρας. Μερικοί, στηριζόμενοι, ως λέγουν, εις την παράδοσιν, συνδέουν την μεταφοράν της εικόνος της Θεοτόκου εκ της Ιερουσαλήμ με τους διωγμούς των εικονομάχων αυτοκρατόρων. Λέγουν δηλ., ότι κληρικός εκόμισε την εικόνα της Θεοτόκου εις την Αγιάσον, «φεύγων οργήν Ισαύρου εικονομάχου, ορμώμενος εξ Αγίας Σιώνος». Αλλά και η εκδοχή αύτη δεν φαίνεται πιθανή δια τον εξής κυρίως λόγον : Δεν είναι νοητόν διατί, είτε επί του Λέοντος Γ’ Ισαύρου (717-740) ,είτε επί του Κωνσταντίνου Ε΄ (741-775), επί του οποίου κυρίως εξαπελύθη σφοδρός και συστηματικός διωγμός κατά των εικονοφίλων μοναχών, ο κομιστής της εικόνος κληρικός άφησε την αραβοκρατουμένην τότε Παλαιστίνην, η οποία δεν επηρεάζετο από τους εικονοκλαστικούς διωγμούς, και ήλθεν εις Λέσβον, αφού, αντιθέτως, είναι γνωστόν, ότι αποτέλεσμα των μέτρων, τα οποία έλαβεν ο Κωνσταντίνος Ε΄, ήτο να μεταναστεύσουν εκ της Ελλάδος πολλοί μοναχοί εις τας ακτάς της Συρίας και Παλαιστίνης.

Το 1939 εδημοσιεύθη, το πρώτον, εις το περιοδικόν του ιερού Προσκυνήματος «Αγία Σιών» (Γ’, σ. 56-58) αυτόγραφος επιστολή του εξ Αγιάσου Π. Αποστόλου, την οποίαν ούτος απέστειλεν εκ Κωνσταντινουπόλεως εις Αγιάσον την 8ην Απριλίου 1704 και εις την οποίαν διαλαμβάνεται αντίγραφον εγγράφου του «άρχοντος της Λέσβου Κωνσταντίνου Βαλέριου». Δι’ αυτού εχορηγείτο άδεια εις τους χριστιανούς να κτίσουν τον πρώτον ναόν προς τιμήν της Θεοτόκου εις θέσιν «ένθα μιμνήσιον τύμβου μοναχοπρεσβύτου Αγάθωνος Εφεσίου κομιστού της άγιας εικόνος» της Θεοτόκου. Έφερε δε το έγγραφον την χρονολογίαν : «ΙΑ’ αιώνι Ο’ έτει ΙΖ’ Αυγούστου». Εδημοσιεύθη επίσης εις το αυτό περιοδικόν και «επίγραμμα πλακός ναού» της Θεοτόκου Αγίας Σιών, το οποίον κατείχεν επίσης ο Π. Αποστόλου και το οποίον επαναλαμβάνει τας πληροφορίας του εγγράφου και προσθέτει ότι ο Βαλέριος Κωνσταντίνος ήτο άρχων της Λέσβου επί αυτοκράτορος Μανουήλ Κομνηνού. Φέρει δε τούτο την χρονολογίαν: «ενέτει ςχπι’ ημέραν πεντεκαιδεκάτην μηνός Αυγούστου». Τα ανωτέρω αντίγραφα θα έπρεπε να θεωρηθούν σημαντικοί ιστορικαί πηγαί δια την ιστορίαν του προσκυνήματος, εάν θα ήτο δυνατόν ν’ αποδειχθή η γνησιότης των. Δυστυχώς όμως υπάρχουν πολλοί λόγοι πείθοντες μάλλον περί του αντιθέτου. Πλην των άλλων, αι αναγραφόμεναι εις αυτά χρονολογίαι γεννώσιν εύλογους υπονοίας περί της πλαστότητός των. Εν πρώτοις είναι άγνωστος κατά τον Μεσαίωνα η από Χριστού χρονολογία και μάλιστα εις αιώνας, ως παρατηρείται εις το «έγγραφον παροχής αδείας» οικοδομής του ναού. Έπειτα η χρονολογία αυτού «ΙΑ’ αιώνι Ο’ έτει» δεν αντιστοιχεί προς το 1170. έτος της βασιλείας του Μανουήλ Κομνηνού, αλλά προς το 1070. Προφανώς ο συντάκτης του ηγνόει ότι ο ΙΑ’ αιών περιλαμβάνεται μεταξύ των ετών 1001 και 1100. Αλλά και εις την από κτίσεως κόσμου χρονολογίαν του «επιγράμματος» αστοχεί ο συντάκτης του, διότι εις την θέσιν της μονάδος μεταχειρίζεται δεκάδα (ι).
Αι ως άνω υποστηριχθείσαι απόψεις αποδεικνύονται ατυχείς. Ως εκ τούτου, η σύστασις και η παλαιοτέρα ιστορία του προσκυνήματος Αγιάσου θα πρέπει να συσχετισθούν προς άλλα ιστορικά γεγονότα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡ. Β. Β ρ α ν η, Το εξακουστόν προσκύνημα, ήτοι περιγραφή της εν Λέσβω κωμοπόλεως Αγιάσσου και της εν αυτή υπαρχούσης άγιας και θαυματουργού εικόνος της Κυρίας ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, Σμύρνη, 1861. Στ. Αναγνώστου, Η Λεσβίας. 1850. σ. 137 – 138. 156. Οικον. Σ. Τάξη. Συνοπτική ιστορία και τοπογραφία της Λέσβου. Κάιρον. 1909. σ. 95, 98. Ευστρ. Δράκου. Μελέτη επί της ιστορίας της Εκκλησίας της Λέσβου, Δράμα, 1928, σ. 24. Του αυτού. Ιστορία της Εικοσιφοινίσσης μονής επί του Παγγαίου και αγιολογία της Λέσβου, Δράμα. 1928. σ. 15. Ο Ποιμήν. περ. Ί. Μητρ. Μυτιλήνης. 6τ. ΙΑ’ (Ι946)-ΚΓ’ (1958). Περ. Αγία Σιών. δελτίον Ι. προσκυν. Αγιάσου. Α’ (1937 – 1938) – Γ’ (1939). Ε. Κλεομβρότου (νυν Μητρ. Μυτιλ. Ιακώβου), Συνοπτική ιστορία της εκκλησίας Λέσβου, ο Ποιμήν, Ε’ 155 παρ. Στρ. Κολαξιζέλη, θρύλος και ιστορία της Αγιάσου, τεύχη 5. M. Richard Repertoire des bibliotheques et des catalogues de manuscrits Grecs Paris 1958, σ. 140. Γαβριήλ, μητρ. Μηθύμνης. Περιγραφή της Λέσβου, εκδ. Ι. Φουντούλη. Αθήναι, 1960, σ. 32.

ΙΩ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΣ

Ο Γρηγόρης Κουρβανιός γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 23 Δεκέμβρη 1923 και πέθανε στις 26 Δεκέμβρη 1985. Ήταν το τρίτο από τα πέντε παιδιά του ζαχαροπλάστη και φωτογράφου Χριστόφα Κουρβανιού. Γνώρισε από νωρίς τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής. Ρίχτηκε όμως με θάρρος στον αγώνα. Γράμματα πολλά δεν ευτύχησε να μάθει. Μια αντιπαιδαγωγική ενέργεια τον σταμάτησε στην προτελευταία τάξη του Δημοτικού. Εντάχτηκε νωρίς στο ΕΑΜ και υπηρέτησε την υπόθεση της Εθνικής Αντίστασης από τον Αύγουστο του 1943, σύμφωνα με την ταυτότητα της ΠΕΑΕΑ /62142 / 25-10-1984. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη μουσική και συνεργάστηκε με τους Σουσαμλήδες, το Στρατή, το Μάριο, το Βασίλη… Έμαθε την τέχνη της φωτογραφίας και συνέχισε την οικογενειακή παράδοση. Δέθηκε στενά με το Αναγνωστήριο από το 1972. Είχε προσληφθεί ως κλητήρας, αλλ’ εργάστηκε με μεράκι κι επιτυχία σε διάφορους ειδικούς τομείς. Ήταν ο βιβλιοθηκάριος, ο δακτυλογράφος, ο φωτογράφος, ο μουσικός, ο υπεύθυνος σκηνής, ο επιγραφοποιός, ο χειριστής μηχανημάτων…
Εργάστηκε για το λόφο Καστέλι, για την ύδρευσή του, για την αξιοποίησή του. Εργάστηκε για το Λαογραφικό Μουσείο του Αναγνωστηρίου. Συνεργάστηκε γόνιμα με το «Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών» Αθήνας…

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 32/1986

ΘΕΣΗ

Η τοποθεσία Σπήλιος ή Γλάστρα βρίσκεται ΝΔ του λόφου Καστέλι, όπου υπήρχε ενετικό φρούριο. Η μετάβαση στην τοποθεσία αυτή γίνεται από μονοπάτι που περνά πίσω από το νεκροταφείο του χωριού, ύστερα από πεζοπορία 35′. Μπορεί επίσης να πάει κανείς εκεί και από το λόφο Καστέλι, μόνο που η διαδρομή είναι μεγαλύτερη.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Το σπήλαιο ήταν γνωστό από πολύ παλιά. Επίσημα αναφέρεται στο βιβλίο του Στρατή Κολαξιζέλη «Θρύλος και ιστορία της Αγιάσου» – Μυτιλήνη 1947, καθώς και στο βιβλίο του Γεωργίου Α. Δουκάκη «Ο Τουρισμός της νήσου Λέσβου» Αθήναι 1959.

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ

Το στόμιο του σπηλαίου βρίσκεται στη βάση βράχου και έχει πλάτος 2Μ και μέγιστο ύψος 1 Μ, είναι δε στραμμένο προς τα Β-ΒΑ και βλέπει στον απέναντι λόφο Καστέλι. Μπροστά από το στόμιο είναι πεσμένος βράχος, αποσπασμένος από τον υπερκείμενο του στομίου βράχο. Το μέγιστο βάθος του σπηλαίου είναι 47Μ, ενώ το μέγιστο πλάτος φτάνει τα 4Μ και το μέγιστο ύψος περίπου 7Μ κατά θέσεις. Ο κατά μήκος άξονας του σπηλαίου έχει διεύθυνση ΝΔ.

Μετά την είσοδο στο σπήλαιο, υπάρχει ο πρώτος θάλαμος – διάδρομος του σπηλαίου. Στα δεξιά υπάρχει βραχώδης έξαρση που τον χωρίζει από το δεύτερο θάλαμο. Η βραχώδης έξαρση στο μπροστινό της τμήμα σχηματίζει στένωμα 1Μ περίπου, δια του οποίου μπαίνουμε στο δεύτερο θάλαμο. Αυτός έχει δύο μεγάλους χώρους. Ο πρώτος παρουσιάζει στο αριστερό του μέρος μικρές τυφλές κοιλότητες, ενώ αντίθετα στο δεξιό μέρος του είναι πεσμένος ένας βράχος και πάνω του είναι πεσμένοι άλλοι βράχοι. Γενικά η δεξιά πλευρά παρουσιάζει σημεία κατάρρευσης, κατά θέσεις. Μια δεύτερη στένωση πλάτους 0,70Μ οδηγεί στον τρίτο θάλαμο ωοειδούς σχήματος. Από φαρδύτερη στένωση οδηγούμαστε σε μικρότερο τέταρτο θάλαμο, που συνεχίζει σε μακρόστενο διάδρομο πλάτους 1-1,5, που στο βάθος στενεύει και παρουσιάζει ανοδικό έδαφος με μία μικρή οπή στο βάθος που συνεχίζει προς δυτικά. Η είσοδος στην οπή αυτή είναι αδύνατη, είναι δε πολύ πιθανό το σπήλαιο να συνεχίζει πίσω από αυτή σε απροσδιόριστο βάθος.

Το έδαφος είναι χωμάτινο, ενώ κατά θέσεις είναι πεσμένοι μικροί βράχοι από την οροφή ή τη δεξιά πλευρά του σπηλαίου.

Σ όλο το μήκος του σπηλαίου υπάρχουν σταλακτίτες μαστοειδείς ή ταινιωτοί, με μέγιστο μήκος 0,5 μέχρι 1Μ και μέγιστη διάμετρο 0,40Μ. Σε πολλές περιπτώσεις οι σταλακτίτες έχουν ενωθεί με τους σταλαγμίτες και έτσι σχηματίζονται διάφορα συμπλέγματα με ποικίλα σχήματα, όπως επιτάφιος, δαντέλες κ.λ.π. Τόσο δεξιά όσο και αριστερά των τοιχωμάτων υπάρχουν πετρώματα που σχηματίζουν μια ωραία μωσαϊκή όψη. Ο πρώτος θάλαμος φωτίζεται από το φως που μπαίνει από το στόμιο του σπηλαίου, στη συνέχεια όμως χρειάζεται τεχνητός φωτισμός.

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ

Η θερμοκρασία κατά το μήνα Ιούλιο ήταν 15°C, ενώ η εξωτερική ήταν περίπου 28°C. Η υγρασία είναι περίπου 90%. Από την οροφή του σπηλαίου πέφτουν κατά θέσεις σταγόνες νερού, ενώ επίσης διάφορες θέσεις των αριστερών τοιχωμάτων σκεπάζονται από υγρασία.

ΒΟΤΑΝΙΚΗ

Το σπήλαιο βρίσκεται μέσα σε ελαιώνα, ενώ σε μικρή απόσταση περιτριγυρίζεται από πευκοδάσος. Η είσοδος του σπηλαίου καλύπτεται από πιτραμίθρα και δάφνη, ενώ υπάρχουν επίσης φτέρες, τσουκνίδες, φτλέλια, ρίγανη, ποντικάγκαθα, βρύα και διάφορα άλλα αγρωστώδη. Στο εσωτερικό βρέθηκαν φυτρωμένοι μύκητες (μανιτάρια), ενώ σε διάφορες θέσεις των τοιχωμάτων υπήρχαν ρίζες και ριζίδια δέντρων.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Σύμφωνα με το Στρατή Κολαξιλέλη “… υπάρχουν σταλακτίτες με περίεργες μορφές, δια τους οποίους οι περασμένες γενεές πίστευαν ότι είναι αγάλματα Θεών, απολιθωμένοι μαστοί, κρεβατές Ανηραΐδων κ.τ.λ. αναλόγως του σχήματος αυτών”.

Υπάρχει ακόμα η πρόληψη, ευρύτατα διαδομένη μεταξύ των κατοίκων της Αγιάσου, ότι, αν ακουστεί βλασφημία μέσα στο σπήλαιο, τότε κλείνει η είσοδος του.

Ο αγαπητός μας φιλόλογος καθηγητής και Λυκειάρχης Δημήτριος Σκλεπάρης μας γράφει τα εξής σχετικά με την παράδοση που επικρατεί για το σπήλαιο: «Αυτά γενήκανε τα παλιά χρόνια, τα πολύ παλιά. Δεν τα προφτάξαμε μεις, ούτε οι παππούδες μας, που μας τα διηγήθηκαν, ακουστά και αυτοί από τους προπάππους τους, σαν παραμύθι: Κυνηγημένος ο κόσμος έφευγε να κρυφτεί. Τη σπηλιά αυτή την ήξεραν και ήρτεν η ώρα που χρειάστηκε. Σ’ αυτήν έτρεξαν. Μα καθώς ήταν πολύς κόσμος, από την τρεχάλα και τη βιασύνη σέρνοντας τη μαρμαρένια πλάκα να κλείσ’ η σπηλιά, έμειν’ απ’ όξω η ασημένια παντούφλα της αρχοντοπούλας. Αυτή τους πρόδωσε. Όταν ψάχνοντας τη βρήκαν οι Αγαρηνοί, με τα πολλά, τράβηξαν την πόρτα, μπήκαν μέσα, έκοψαν, σκλάβωσαν. Από τότες τρέχουν οι πέτρες, είναι τα δάκρυα του κόσμου που χάθηκε. Τρέχουν από τα μάτια, κυλάνε από το πρόσωπο στο στήθος, τα βυζιά και στάζουν στη γη. Έγινε θρήνος και οδυρμός. Άγγελος Κυρίου μετάτρεψε τα κόκαλά τους σε πέτρες, που ακόμα στάζουν – κλαίνε για το χαλασμό που γένηκε».

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο από ντόπιους «νταμγκατζήδες», δηλ. παραχαράκτες για την κατασκευή πλαστών τουρκικών χάλκινων νομισμάτων (μπαγκίρες), με τη χρησιμοποίηση του μεταλλικού νταμγκά (μήτρας).

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Το σπήλαιο έχει τοπικό τουριστικό ενδιαφέρον. Συνιστάται για επίσκεψη από ντόπιους και ξένους φυσιολάτρες.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Μ. ΧΟΥΤΖΑΙΟΣ κτηνίατρος

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΧΟΥΤΖΑΙΟΣ φυσικός

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 13/1982