Εσείς την ξέρετε με το όνομα σβούρα, γιατί, καθώς γυρίζει με ταχύτητα, ένα διαρκές σβου, ου, ακούγεται, που της έδωσε και το ηχοποίητο όνομά της. Και ποιο παιδί δεν έχει παίξει με το περίεργο αυτό κατασκεύασμα, που καρφώνεται με τη μύτη στο χώμα και περιστρέφεται σαν τρελό, όταν του δώσεις την κατάλληλη κίνηση με ένα κομμάτι σπάγγο, που με επιδεξιότητα τυλίγεται γύρω του.
Η δική μας όμως εφευρετικότητα, την οποία υπαγόρευε η ανάγκη προσαρμογής του παιχνιδιού στα δεδομένα της Αγιάσου, του άλλαξε λίγο τη μορφή, τη χρήση και τελικά και το όνομα, που δε μας ικανοποιούσε πια. Ας γίνω λίγο πιο σαφής, για να δείτε με λεπτομέρεια όλα τα στάδια της προσαρμογής και του ξαναβαφτίσματος. Πρώτα απ’ όλα έπρεπε να εξασφαλίσουμε τη μισή δραχμή, που χρειαζόταν για την αγορά της σβούρας από το «Κουρβανέλ» και σας βεβαιώνω ότι αυτό δεν ήταν πάντα και πολύ εύκολο. Ευτυχώς που μερικοί άνθρωποι είχαν την… καλή συνήθεια να πεθαίνουν και την εποχή εκείνη (όπως πάντα) και έτσι εμείς τα πιτσιρίκια τρέχαμε σαν τρελοί να προλάβουμε να «φουρέσουμι» (να βάλουμε δηλ. στην κηδεία τα ειδικά άμφια και να σηκώσουμε τα εξαπτέρυγα), για να μας δώσουν, εκτός από τα κόλλυβα, και καμιά δραχμή ή και ολόκληρο δίδραχμο σ’ αυτόν που σήκωνε το σταυρό), για τον κόπο μας. Πώς λέει το ευαγγέλιο «με τον ιδρώτα του προσώπου σου να κερδίζεις την επιούσια… σβούρα σου». «Αμ’ έπος, αμ’ έργον» λοιπόν.
Μετά την αγορά της σβούρας άρχιζε η… χειρουργική επέμβαση. Με ένα «καρδουψάλ’δου» (μια τανάλια δηλαδή) της βγάζαμε τη σιδερένια μύτη και στη θέση της καρφώναμε ένα καρφί με πλατύ ημισφαιρικό κεφάλι, από αυτά που καρφώναμε στις σόλες, στις αρβύλες μας, για να μη λιώνουν εύκολα.
Τώρα η σβούρα μας ήταν έτοιμη να ξαναβαφτιστεί και το όνομα αυτής «αλλουγυρίδα»!! Όνομα και πράμα δηλαδή, γιατί μετά τη χειρουργική επέμβαση, όταν άρχιζε η περιστροφή της (και θα δείτε πώς) η αλλουγυρίδα μας δεν έμενε σταθερή σε ένα μέρος, αλλά στριφογύριζε αλλού κι αλλού (αλλουγυρίδα) σαν παλαβή. Ίσως βέβαια το έκανε αυτό, για να αποφύγει τα χτυπήματά μας, όπως το αφηνιασμένο άλογο αποφεύγει το καμουτσίκι.
Θα μου πείτε τι σχέση έχει η σβούρα (συγνώμην η αλλουγυρίδα ήθελα να πω) με το καμουτσίκι. Εμ δεν τα είπαμε όλα ακόμα. Δε σας είπα από την αρχή ότι η εφευρετικότητά μας έκανε πάντα το θάμα της; Γιατί νομίζετε κάναμε όλη την προηγούμενη χειρουργική επέμβαση με κίνδυνο να μας… πεθάνει ο ασθενής; Έπρεπε να του αλλάξουμε τα πόδια, για να μπορεί να στριφογυρίζει στο μοναδικό επίπεδο μαρμαροστρωμένο χώρο που διαθέταμε, δηλαδή το προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας. (Για μας ο χώρος αυτός ήταν ιερότερος και από το ιερό της εκκλησίας, γιατί με την απλοχωριά του μας γέμιζε τις ατελείωτες ώρες του παιχνιδιού. Αν έλειπε και το «Κουμλέλ’» ο καντηλανάφτης, τόσο πιο καλά θα ήταν τα πράγματα, αλλά ο άτιμος ήταν εφτάψυχος και σαββατογεννημένος και δεν τον έπιαναν οι κατάρες μας).
Στο παιχνίδι μας τώρα. Με μια επιδέξια κίνηση των δακτύλων δίναμε την πρώτη περιστροφική κίνηση στην αλλουγυρίδα μας και μετά με ένα απότομο και δυνατό χτύπημα με το «καμτσί» που είχαμε ετοιμάσει (ένα κανονικό καμουτσίκι, για άλογα δηλαδή) την κάναμε να στριφογυρίζει με δύναμη αλλού κι αλλού σαν αλλοπαρμένη. Και μόλις πήγαινε να ηρεμήσει λίγο, δώσ’ του καινούρια «καμτσικιά» στα πλευρά και δώσ’ του να συνεχίζει το αφηνιασμένο στριφογύρισμα σαν εκστασιασμένος δερβίσης του τούρκικου στρατού.
Και θα μας έβρισκε το βράδυ κάποια ζεστά απογεύματα του καλοκαιριού, ξεθεωμένους από το τρέξιμο και τις αλύπητες καμτσικιές, εκτός κι αν προλάβαινε το «Κουμλέλ’» και μας μετέτρεπε εμάς τώρα σε τρελές από το τρέξιμο «αλλουγυρίδες», καθώς θα μας κυνήγαγε με κάποιο αυτοσχέδιο «καμτσί». Εμείς πάντως ήμαστε ευτυχισμένοι (αχ αυτή η ανέμελη παιδική ηλικία!!), γιατί εκτός από όλα τα άλλα είχαμε γίνει και εντελώς ανέξοδα «νονοί» (όχι βέβαια της νύχτας) αλλά της σβούρας, που την ξαναβαφτίσαμε και μάλιστα τόσο πετυχημένα «αλλουγυρίδα». Άξιοι νονοί δε νομίζετε!
ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΠΑΝΗΣ
περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 84/1994
