Ετικέτα: ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗ

“Πενία τέχνας κατεργάζεται” λέγανε πολύ σοφά οι Αρχαίοι. Γι’ αυτό και μεις, γνήσιοι απόγονοι τους, μια και λόγω πενίας δεν είχαμε παιχνίδια αγοραστά, τέχνας κατεργαζόμαστε. Και η φαντασία και η εφευρετικότητά μας έκαναν θαύματα. Τα πιο απλά υλικά στα χέρια μας, χρησιμοποιώντας πάντα και την πείρα των μεγαλυτέρων, μετατρέπονταν σε πολύπλοκες κατασκευές, που όξυναν το νου, καλλιεργούσαν τη δεξιοτεχνία των χεριών και τελικά μας διασκέδαζαν ανέξοδα.

Για παράδειγμα, τι μπορείς να κάνεις με ένα καρύδι, εκτός από το να το σπάσεις και να το φας; Μα μπορείς με λίγη υπομονή και πολύ κόπο να το μετατρέψεις σε “καρδίστιργια”. Όλα τα υλικά που χρειάζονταν ήταν απλά και εύκολα να βρεθούν. Και φυσικά σαν τις συνταγές της μαμάς, χρειαζόμαστε πρώτα απ’ όλα ένα μεγάλο ξερό καρύδι, που έπρεπε να τριφτεί ώρα πολλή πάνω σε άγρια πέτρα από τις δυο πλάγιες μεριές του, ώστε να λεπτύνει το φλούδι μονάχα στο σημείο αυτό.

Κατόπιν με ένα μυτερό σουγιά ή άλλο ανάλογο εργαλείο ανοίγαμε δυο τρύπες αντικριστές, ίσα ίσα να χωράει ένα ξύλο στο πάχος και στο μήκος ενός μολυβιού. Κατόπιν από τις τρύπες ξεκουφαίναμε (αδειάζαμε) το περιεχόμενο του καρυδιού, ώστε να μείνει μόνο το εξωτερικό σκληρό περίβλημα, ό,τι έπρεπε δηλαδή, για να μεταβληθεί το άδειο πλέον καρύδι σε ηχείο. Μια τρίτη τέλος τρύπα μικρότερη έπρεπε να ανοιχτεί σε ένα ακόμα σημείο, στο κέντρο του καρυδιού.

Τώρα δεν έμενε πια παρά να βρούμε ευκαιρία να κλέψουμε το σφοντύλι (ένα μικρό κομμάτι ξύλο σε σχήμα κουραμπιέ) από το αδράχτι της γιαγιάς. Το αδράχτι ήταν το ξύλινο εκείνο εργαλείο, με το οποίο έκλωθαν το νήμα οι παλιές γυναίκες του χωριού. Και στις δυο περιπτώσεις το σφοντύλι έπαιζε το ρόλο του εξισορροποιητικού βαριδιού. Εάν λοιπόν εξασφαλίζαμε και το σφοντύλι, το παιχνίδι μας ήταν σχεδόν έτοιμο να λειτουργήσει και να δώσει εκείνον το μελωδικότατο (για τα δικά μας βέβαια αυτιά!) ήχο κρρρ-κρρρ-κρρρ.

Πώς γινόταν τώρα όλη η συνδεσμολογία. Πώς λέμε στις συνταγές τρόπος παρασκευής; Παίρναμε ένα μικρό και γερό κομμάτι σπάγκο. Τον περνούσαμε από τη μικρή τρύπα του καρυδιού και τον δέναμε σφιχτά στη μέση του ξύλου που είχε σχήμα και μέγεθος μολυβιού, όπως προαναφέραμε. Κατόπιν περνούσαμε το ξύλο στις δυο αντικριστές τρύπες του καρυδιού και τέλος στην κορυφή του ξύλου προσαρμόζαμε σφιχτά το σφοντύλι για αντίβαρο. Το παιχνίδι μας τώρα ήταν έτοιμο να λειτουργήσει.

Με τα δυο δάκτυλα του αριστερού χεριού κρατούσαμε σταθερά το καρύδι από τις δυο κορυφές και με το δεξί χέρι τραβούσαμε το σπάγκο, που προηγουμένως είχαμε προσεκτικά τυλίξει γύρω στο ξύλο. Πριν καλά καλά ξετυλιχτεί, χαλαρώναμε το τράβηγμα και με την αδράνεια τυλιγότανε ξανά στο ξύλο, αλλά ανάποδα. Και η κίνηση αυτή συνεχιζόταν αδιάκοπα (τράβηγμα-χαλάρωμα) μέχρι που ή να κάνεις κάποιο λαθεμένο χειρισμό ή…να σε κατσαδιάσει κανένας μεγάλος, που τον ενοχλούσε το διαρκές κρρρ-κρρρ, που ακουγότανε, καθώς στριφογύριζε η όλη κατασκευή.

Αλλά αυτή ήταν η μοίρα μας. Πού να καταλάβει ο κάθε μεγάλος ότι η μελωδία της ευτυχίας δεν είναι απαραίτητα Μότσαρτ, αλλά μπορεί να είναι ένα διαρκές κρρρ-κρρρ, αρκεί να βγαίνει από μια καρδίστιργια, που την έκανες μόνος σου και με τόσο κόπο!

ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΠΑΝΗΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 92/1996

Παρόλο που ήμαστε παιδιά, που μεγαλώναμε ευθύς μετά τον πόλεμο, τα παιχνίδια μας ήταν γενικά φιλειρηνικά και πολύ λιγότερο πολεμικά. Εξάλλου την εποχή εκείνη δεν είχαμε την αμεσότητα της τηλεοπτικής εικόνας, να μας επηρεάζει, και μόνο κάτι κινηματογραφικά έργα μας θύμιζαν τη φρίκη του πολέμου και μας έφερναν σε επαφή με τις διάφορες πολεμικές μηχανές.

Τη φαντασία μας πάντως πιο πολύ την εξήπταν αυτές οι μυστήριες σιδερένιες μηχανές, που σαν προϊστορικά τέρατα εκινούντο με τις ερπύστριές τους, τσαλακώνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους και ξερνώντας φωτιά και καταστροφή από τις περίεργες μπούκες τους! Πού να φανταστούμε τότε πως λίγα χρόνια αργότερα (το μαύρο 1967) θα γνωρίζαμε από κοντά την καταπίεση των τανκς με τη σιδερένια πυγμή και το τσαλαπάτημα της ελευθερίας που τα ακολουθούσε. Ας είναι όμως.

Και μια και σαν παιδιά στην εποχή της στέρησης δεν είχαμε καμιά δυνατότητα να αποκτήσουμε τανκς, έστω και πλαστικά, φροντίζαμε να τα κατασκευάσουμε με τα απλά υλικά που διαθέταμε, ενώ τα υπόλοιπα τα αναλάμβανε η αχαλίνωτη φαντασία μας. Περιμέναμε λοιπόν πώς και πώς να τελειώσει η κλωστή από το καρούλι της μητέρας (καμιά φορά, σαν ήταν βολετό, το βοηθούσαμε κιόλας να τελειώσει πιο γρήγορα), για να πάρουμε το ξύλινο άδειο πια καρούλι, απαραίτητο όμως για το κορμί του «τανκς», που θα μεταμορφωνόταν σε λίγο.

Με ένα κοφτερό μαχαίρι, παρμένο κρυφά από το «μαγειριό», την κουζίνα του σπιτιού, κάναμε εγκοπές στις άκρες του καρουλιού, ώστε να αποκτήσει δοντάκια, για να γαντζώνει στο χώμα σαν τις ερπύστριες του «τανκς». Το επόμενο τώρα βήμα της μεταμόρφωσης ήταν πολυπλοκότερο. Παίρναμε ένα κομμάτι ως 10 πόντους λάστιχο (από αυτά που περίσσευαν από τις σφεντόνες μας) και το περνούσαμε μέσα στην τρύπα του καρουλιού. Με ένα μικρό δε καρφάκι το στερεώναμε πάνω στο σώμα του καρουλιού από τη μια μόνο πλευρά, ενώ από την άλλη έμενε ελεύθερο. Στην ελεύθερη τώρα πλευρά του λάστιχου στερεώναμε ένα σπιρτόξυλο με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούμε να περιστρέψουμε το λάστιχο αρκετές φορές. Με μια τελευταία και επιτήδεια κίνηση τοποθετούσαμε το σπιρτόξυλο σε μια από τις εγκοπές που είχαμε φτιάξει στις άκρες του καρουλιού. Το «τανκς» μας τώρα ήταν σχεδόν έτοιμο να βαδίσει ενάντια στους… εχθρούς. Το μόνο που του έλειπε ήταν το πολυβόλο, ένα άλλο δηλαδή σπιρτόξυλο κολλημένο στο σώμα του καρουλιού, που παρίστανε την κάννη του κανονιού. Τώρα πια όλα ήταν έτοιμα για τη… μάχη. Μόλις απελευθερώναμε το σπιρτόξυλο, το «τανκς» με τη δύναμη του στριμμένου λάστιχου άρχιζε σιγά σιγά να κινείται, ακόμα και σε ανηφορική επιφάνεια (φρόντιζαν οι… ερπύστριες γι’ αυτό) και να… πυροβολεί προς κάθε κατεύθυνση με το δικό μας… στόμα φυσικά.

Παρ’ όλες του όμως τις ατέλειες (βλέπεις δεν ήταν και από τα πιο… εξελιγμένα μοντέλα), στα δικά μας μάτια φάνταζε σαν το πιο άγριο και αιμοβόρο προϊστορικό τέρας, και η νίκη ήταν σίγουρη, για όποιον διέθετε δυο τρία από αυτά έναντι του αντιπάλου, που πάντα υστερούσε ή σε αριθμό ή σε ποιότητα κατασκευής. Ευτυχώς που τα αποτελέσματα της μάχης ήταν αναίμακτα και το πολύ πολύ οι απώλειες να περιορίζονταν σε κάποιο σπασμένο σπιρτόξυλο ή σε κάποιο κομμένο λάστιχο, που αχρήστευε τα πολεμικά μέσα του αντιπάλου. Αλλά γίνεται πόλεμος χωρίς απώλειες;

ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΠΑΝΗΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 90/1995