ΤΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ (1)

Το ερασιτεχνικό θέατρο στην Αγιάσο έχει μεγάλη ιστορία και παράδοση. Από πότε όμως άρχισαν ακριβώς να δίνονται θεατρικές παραστάσεις και από ποιους αυτό δεν είναι ξεκαθαρισμένο και κανείς δεν μπορεί να δώσει μια θετική και συγκεκριμένη απάντηση. Το μόνο που ξέρουμε, κι’ αυτό εξ ακοή, απ’ τους παλιούς, είναι πως το Αναγνωστήριο άρχισε να δίνη παραστάσεις από πολύ παλιά χρόνια κι’ όταν ακόμα βρισκόμασταν κάτω απ’ την τουρκική σκλαβιά

Του κ. ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΣΚΛΕΠΑΡΗ

Το ερασιτεχνικό θέατρο στην Αγιάσο έχει μεγάλη ιστορία και παράδοση. Από πότε όμως άρχισαν ακριβώς να δίνονται θεατρικές παραστάσεις και από ποιους αυτό δεν είναι ξεκαθαρισμένο και κανείς δεν μπορεί να δώσει μια θετική και συγκεκριμένη απάντηση. Το μόνο που ξέρουμε, κι’ αυτό εξ ακοή, απ’ τους παλιούς, είναι πως το Αναγνωστήριο άρχισε να δίνη παραστάσεις από πολύ παλιά χρόνια κι’ όταν ακόμα βρισκόμασταν κάτω απ’ την τουρκική σκλαβιά.

Η περιέργεια εδώ δεν έσπρωξε κανέναν στο να ερευνήσει το θέμα αυτό και να φέρει στο φως το πρώτο ξεκίνημα της καλλιτεχνικής προσπάθειας και τους πρωτεργάτες της.

 Επαναλαμβάνουμε κάθε τόσο με δικαιολογημένη βέβαια περηφάνια και καμάρι πως το ερασιτεχνικό μας θέατρο έχει μακροχρόνια ιστορία και παράδοση χωρίς να ξέρουμε ακριβώς από πότε και από ποιους άρχισε.

Από ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα της Μυτιλήνης τη (φωνή του Αιγαίου) της 8ης Οκτωβρίου 1956 αριθ. φύλλου 260 με τίτλο «Στη καρδιά της Λέσβου» που ο σεβαστός κ. Χρύσανθος Μολίνος στο Ε’ σημείωμά του για τον πάτερ Κανιμά και τη ψυχόρμητη καλλιτεχνική του διάθεση για τη συγγραφή της ηθογραφίας του, και την απόδοση των ερασιτεχνών της Αγιάσου, έγραφε πως οι ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις στην Αγιάσο έχουν μακρόχρονη ιστορία και θα ήταν ευχής έργον αν κάποιος κατάλληλος ερευνητής μας έδινε κάποτε τη λεπτομερειακή ιστόρηση της θεατρικής αυτής δράσης.

 Από τότε μου δόθηκε η αφορμή – αν και δεν είμαι ο κατάλληλος—να ασχοληθώ και να ερευνήσω μέσα στο βαθύ σκοτάδι των χρόνων που τη σκεπάζει, ένα προς ένα τα αρχεία του Αναγνωστηρίου, από τον καιρό της ιδρύσεώς του 1894 κι’ ακόμα ό,τι άλλο γραφτό κείμενο υπάρχει, εφημερίδες κλπ. με την ελπίδα πως θα βρεθούν πηγές απ’ τις οποίες θα αντλήσουμε θετικές και αδιάψευστες πληροφορίες πάνω στις οποίες να θεμελιώσουμε και να στηρίξουμε την αφετηρίαν της ιστορίας του Ερασιτεχνικού Θεάτρου της Αγιάσου. Με την ερασιτεχνική μου διάθεση στη δημοσιογραφία – αν κατορθώσω και επιτύχω στην έρευνά μου – να τη φέρω στο φως και τη δημοσιότητα.

 Το μίτο της Αριάδνης τον βρήκαμε στο βιβλίο εσόδων και εξόδων του Αναγνωστηρίου στη σελίδα 18 και στις 6 Δεκεμβρίου 1897, που γράφει: Χαρτί δια Βοσκοπούλαν γρόσια 1,50 παράδες. Η Βοσκοπούλα είναι το κωμιδείλιο του Δ. Κορομηλά. Το χαρτί που αγοράστηκε, θα χρησιμοποιήθηκε για τα προγράμματα του έργου, όπως συνηθίζεται και σήμερα. Η πληροφορία αυτή αποτελεί τη πρώτη σπουδαία και αδιάψευστη πηγή, απ’ την οποία αναβλύζει ξεκάθαρα πως η πρώτη θεατρική παράσταση δόθηκε το 1897. Στο ίδιο βιβλίο, στη σελ. 36 και στις 18 Απριλίου 1902, διαβάζομε πως αγοράστηκαν η Γκόλφω, η Ψυχοκόρη και Ζητείται υπηρέτης γρόσ. 8. (Σημ. Και τα τρία βιβλία είναι θεατρικά, θα αγοράστηκαν για να δώσουν παραστάσεις και να πλουτίσουν το ρεπερτόριο του Αναγνωστηρίου).

 Στο βιβλίο πρακτικών Δ/κού Συμβουλίου και στο υπ’ αριθ. 59 της 15 Μαρτίου 1902 πρακτικόν, αναφέρεται ότι εν απαρτία απεφασίσθη κατόπιν ψηφοφορίας, όπως δοθούν θεατρικαί παραστάσεις τουλάχιστον δύο (2) υπέρ του Αναγνωστηρίου.

 Προς τούτο ωρίσθη ιδιαιτέρα επιτροπή ήτις θα εφρόντιζε διά τα «κατάλληλα». Επί των εισιτηρίων ήθελε «πατηθή» η σφραγίς του Αναγνωστηρίου.

Τα πρόσωπα του θεάτρου: Ιωάν. Αμανίτης, Νικ. Δεμιργκέλλης, Στ. Βύτινας, Παναγ. Ζαχαριάς, Θεοφρ. Παπανικολάου, Μιχ. Σκλεπάρης, Χρισ. Δ. Χριστοφίδης, Μιλτ. Χριστοφίδης, Ευρ. Μαριγλής, Μιχ. Σουσαμλής.

Η Επιτροπή: Χρισ. Στεφάνου, Ευστρ. Μανδαμάς, Ευστρ. Πολιτάκης, Δημ. Κύπριος, Βασ. Τζανετής, Αλκ. XηΠροκοπίου, Σταυρ. Βύτινας.

Σημ. Το πρακτικό αυτό αποτελεί τη πρώτη γάργαρη πηγή απ’ την οποία έχουμε ξεκάθαρα τα πρόσωπα που θα πάρουν μέρος στις παραστάσεις. Που αν όχι όλα απ’ αυτά που αναφέρει, τα περισσότερα ίσως να ήταν και οι πρώτοι ερασιτέχνες που ανέβηκαν στη σκηνή. Απ’ το πρακτικό αυτό φαίνεται πως τις παραστάσεις τις έδιναν για πολλούς σκοπούς. Ίσως φιλανθρωπικούς. Γι’ αυτό απεφάσισαν να δώσουν και δύο τουλάχιστον για το Αναγνωστήριο.

 Ίσως απ’ το παραπάνω πρακτικό ορισμένοι λεν πως οι θεατρικές παραστάσεις άρχισαν να δίνονται απ’ το 1902.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22/05/1972

ΠΑΠΟΥΤΣΗΔΕΣ ΚΑΙ ΚΑΛΦΑΔΕΣ

Ο υποδηματοποιός-δερματέμπορος Παναγιώτης Καμινέλης (αριστερά) και ο Γεώργιος Συναδινός (Βαρού)
Ο υποδηματοποιός-δερματέμπορος Παναγιώτης Καμινέλης (αριστερά) και ο Γεώργιος Συναδινός (Βαρού)

Άλλοτε η Αγιάσος είχε πολλά εργαστήρια, ήταν αυτάρκης σε βιοτεχνικά και άλλα προϊόντα. Υπήρχαν σακοποιεία, βυρσοδεψεία, αγγειοπλαστεία, σιδηρουργεία, ξυλουργεία, μαχαιροποιεία, κετσετζίδικα, ραφεία, καπιστράδικα, σαμαράδικα, παπουτσίδικα και τόσα άλλα. Σήμερα πολλά επαγγέλματα έχουν εκλείψει. Τα περισσότερα εργαστήρια έκλεισαν είτε γιατί ο κόσμος έφυγε στα αστικά κέντρα είτε γιατί τα προϊόντα τους έπαψαν να έχουν ζήτηση…

Ενδεικτικός του βιοτεχνικού οργασμού των Αγιασωτών είναι και ο παρακάτω πίνακας των υποδηματοποιών και των καλφάδων, οι οποίοι εργάζονταν στα 33 παπουτσίδικα που λειτουργούσαν στη δεκαετία 1950-1960 … Τον κατάρτισε ο εκλεκτός φίλος και συνεργάτης μας Γρηγόριος Ιωάννου Παπαπορφυρίου, ο οποίος εργάστηκε κοντά στον πατέρα του ως υποδηματοποιός, προτού φύγει στην Αμερική και εγκατασταθεί στην Αστόρια…

ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Α. Υποδηματοποιοί με δικά τους εργαστήρια: Αβαγιανός Ιωάννης, Αξιομάκαρος Σταύρος, Βαλεντίνος Μιχαήλ, Βάλεσης Αντώνιος, Βάλεσης Ευστράτιος, Βαλιάτα Αλεξανδρής, Βατρικάς Ιωάννης, Βουρλής Ευστράτιος, Δεμιργκέλης Αναστάσιος, Ζαλπαρίνης Βασίλειος, Καμινέλης Παναγιώτης, Καμπουρέλης Βασίλειος, Καμπουρέλης Ευστράτιος, Καπτανής Παναγιώτης, Καραγιάννης Γεώργιος, Καραγκιοζέλης Κωνσταντίνος, Καραδεμίρης Γεώργιος, Κουνέλης Σπύρος, Κρυνής Σταύρος, Κουρτζέλης Παναγιώτης, Μακρέλης Ευστράτιος, Παπαπορφυρίου Ιωάννης, Παραμυθέλης Παράσχος, Παραμυθέλης Χρίστος, Πασχαλιάς Ιωάννης, Πρινίτης Μιχαήλ, Σταφίδας Παναγιώτης, Τζίνης Δημήτριος, Τσουκαλάς Χριστόφας, Τσουκαρέλης Δημήτριος, Φραντζής Χριστόφας, Χατζηκομνηνός Χριστόφας, Ψυρκούδης Ευστράτιος…

Ο Ιωάννης Παπαπορφυρίου (Τσίρος) ως τα τελευταία του ασκούσε το επάγγελμα του... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Στρατής Γραμμέλης)
Ο Ιωάννης Παπαπορφυρίου (Τσίρος) ως τα τελευταία του ασκούσε το επάγγελμα του…
(Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Στρατής Γραμμέλης)

Β. Καλφάδες: Αβαγιανός Βασίλειος, Αρβανιτέλης Ευστράτιος, Ασβεστάς Παναγιώτης, Ασπρομάτης Φώτιος (Καβουριά), Καζαντζής Παναγιώτης, Κακαλιός Παναγιώτης, Καλέλης Απόστολος, Καλέλης Ευστράτιος, Καμπουρέλης Μιχαήλ, Καραγιάννης Παναγιώτης, Κηκίδας Παναγιώτης, Κοντής Ευστράτιος (Σμαρίδα), Κουνής Αντώνιος, Κουνής Στυλιανός, Κουριτάς Κωνσταντίνος, Κουριτάς Παναγιώτης, Κουφέλος Ευστράτιος, Πατέλης Αντώνιος, Οικονόμου Ευστράτιος, Παπαπορφυρίου Γρηγόριος, Παπαπορφυρίου Ευστράτιος, Πρινίτης Ευστράτιος, Πρινίτης Παναγιώτης, Ράπτης Μιχαήλ, Σιάχος Προκόπιος, Σκλεπάρης Ιωάννης, Τζέγκος Παναγιώτης, Ψυρκούδης Παναγιώτης…

Ο Μιχαήλ Πρινίτης και ο γιος του Ευστράτιος στο εργαστήριο τους ... Δεξιά κάτι μαστορεύει ο Σταύρος Τσομπανέλης (Λαχανίδα). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Πολύδωρος Πρινίτης)
Ο Μιχαήλ Πρινίτης και ο γιος του Ευστράτιος στο εργαστήριο τους … Δεξιά κάτι μαστορεύει ο Σταύρος Τσομπανέλης (Λαχανίδα).
(Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Πολύδωρος Πρινίτης)
Το σινάφι των παπουτσήδων διασκεδάζει στον Κάτω Κάμπο, στο καφενείο του Γιάννη Λαλά (Καμτζουρέλη), τιμώντας τον προστάτη Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, πριν από πολλά χρόνια... Χορεύουν από δεξιά ο Ευστράτιος Κουφέλος, ο Παναγιώτης Πρινίτης, ο Στυλιανός Κουνής και ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου)
Το σινάφι των παπουτσήδων διασκεδάζει στον Κάτω Κάμπο, στο καφενείο του Γιάννη Λαλά (Καμτζουρέλη), τιμώντας τον προστάτη Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, πριν από πολλά χρόνια… Χορεύουν από δεξιά ο Ευστράτιος Κουφέλος, ο Παναγιώτης Πρινίτης, ο Στυλιανός Κουνής και ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου)

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 94/1996

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ “Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΣ”

ΑΓΙΑΣΟΣ, ΑΜΑΛΘΕΙΑ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ, ΑΡΜΟΝΙΑ, ΒΑΛΕΣΗΣ, ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ, ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ, ΔΕΜΙΡΓΚΕΛΗΣ, ΕΞΕΛΙΞΙΣ, ΚΑΡΑΤΖΑΣ, ΚΑΣΤΕΛΙ, ΚΟΛΑΞΙΖΕΛΗΣ, ΚΟΝΔΥΛΗΣ, ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΗΣ, ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ, ΝΤΑΡΕΛΗΣ, ΠΑΛΙΟΣ, ΠΑΡΑΜΥΘΕΛΗΣ, ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ, ΣΟΥΣΑΜΛΗΣ, ΤΑΜΒΑΚΗΣ, ΤΡΑΓΕΛΗΣ

ΕΞΕΛΙΞΙΣ, 10-06-1940

ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΙΛΙΟΤΡΑΓΟΥΔΙΣΜΕΝΗ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

ΑΓΙΑΣΟΣ, ΑΓΡΙΑ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ, ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗΣ, ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΒΡΑΝΙΔΗΣ, ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ, ΓΛΕΖΕΛΗΣ, ΔΕΜΙΡΓΚΕΛΗΣ, ΔΟΥΚΑΚΗΣ, ΕΘΡΟΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΕΞΕΛΙΞΙΣ, ΚΑΒΑΔΑΣ, ΚΑΡΑΤΖΑΣ, ΚΗΠΟΣ, ΚΟΛΑΞΙΖΕΛΗΣ, ΚΟΝΔΥΛΗΣ, ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ, ΜΑΚΑΡΩΝΗΣ, ΜΑΣΤΡΑΝΤΩΝΑΣ, ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ, ΜΠΡΑΤΣΟΣ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, ΞΕΝΕΛΗΣ, ΞΕΝΩΝΑΣ, ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΕΡΑΣΙΑ, ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ, ΣΑΠΟΥΝΑΔΕΛΗΣ, ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ, ΣΚΟΥΝΙΟΓΛΟΥΣ, ΤΖΙΝΗΣ, ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ, ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ, ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ, ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ, ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑΣ, ΧΑΤΖΗΣΠΥΡΟΥ

ΕΞΕΛΙΞΙΣ, 27-05-1940