Μία ξεχωριστή μορφή της πρώτης «Λεσβιακής Άνοιξης», αγιασώτικης καταγωγής, ήταν ο ποιητής, δημοσιογράφος, Βουλευτής και εκδότης του «Ταχυδρόμου» Μυτιλήνης Θείελπης Λεφκίας, που είχε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Βρανάς Μπεγιάζης, και πατέρα τον Αγιασώτη «ιατροφιλόσοφο» Προκόπιο Λευκία-Βεγιάζη (1840-1918). Για τον Θείελπη Λεφκία (25.2.1898- 21.1.1958) οργανώθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης στις 19 Σεπτεμ­βρίου 1988, με την συμπλήρωση 90 χρόνων από την γέννησή του και 30 χρόνων από τον θάνατο του, τιμητική εκδήλωση από τον Φιλοτεχνικό Όμι­λο Μυτιλήνης «ο Θεόφιλος», κατά την οποίαν μίλησαν ο πρόεδρος του Ομί­λου Μηθυμναίος λογοτέχνης Περικλής Μαυρογιάννης και ο συστηματικός ερευνητής της Νεοελληνικής και ιδιαί­τερα της Λεσβιακής γραμματολογίας συγγραφέας Βαγγέλης Καραγιάννης με θέμα τον Θείελπη Λεφκία ως πρω­τεργάτη της Λεσβιακής Άνοιξης. Ιδιαίτερα ξεχωριστό ενδιαφέρον και για την ιστορία της Αγιάσου παρου­σιάζουν και οι λεπτομέρειες που έχει αποκαλύψει με τις έρευνές του ο Βαγ­γέλης Καραγιάννης και για τον πατέρα του Θείελπη «ιατροφιλόσοφον» Προκόπιον Λεφκίαν-Βεγιάζην και τον πάππον του Βρανάν I. Βεγιαζέλλην (και αργότερα Βεγιάζην).

Ο Θειέλπης Λεφκίας όταν ήταν αρχισυντάκτης της Μυτιληναϊκής εφημερίδας “Ελεύθερος Λόγος”, κατά σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1895-1965).

Γενεαλογικά

Κατά τον Καραγιάννην, ο πάππος του Θείελπη Βρανάς ήταν ένας απλός Αγιασώτης, απ’ τους νοικοκυραίους και κτηματίες, που θέλανε τα παιδιά τους να είναι κοντά τους βοηθοί στην καλλιέργεια και τη διαχείριση της περιουσίας τους, και είχε παντρευτεί την Ασωματιανή Ελενούδα Κοντέλλη.

Ο γιος όμως του Βρανά Βεγιαζέλλη Προκόπιος, που γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 20 Αυγούστου 1840, είχε πόθο για γράμματα και αντέδρασε με τρόπο ώστε και το χατίρι του πατέρα του να γίνει και εκείνος να μη χάσει τις σπου­δές. Έτσι, όπως αναφέρει ο Καραγιάννης στο βιβλίο του, ο Προκόπιος «με τα χαράματα πηγαίνει και ποτίζει έναν «μπαχτσέ» τους στα Άντρεια, και μετά τρέχοντας προφταίνει και το σχο­λειό του στο χωριό. Ψέλνει και στην εκκλησία και με τα λεφτά που του δί­νουν αγοράζει βιβλία και μελετά. Με τέτοιον αγώνα μπόρεσε και τέλειωσε το σχολείο της Αγιάσου, όπου και διορί­σθηκε αμέσως δάσκαλος».

Ο πατέρας όμως του Θείελπη που είχε βλέψεις πιο μεγάλες και με προοπτική για ανώτερες σπουδές πιάνει στη Μυτιλήνη δουλειά ως γραμματικός στο μεγάλο τότε εμπορικό του Κουρουβακάλη.

Αργότερα η Κοινότητα Αγιάσου έχο­ντας ανάγκη από γιατρό και εκτιμώ­ντας την φιλομάθεια του Προκόπιου, προτείνει να επιβαρυνθεί με τις μισές δαπάνες και να τον στείλει να σπουδά­σει στην Αθήνα.

Όταν ο Προκόπιος Βεγιάζης έφθασε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1860, μεταγλώττισε το επώνυμο του σε «Λευκίας» και εγγράφτηκε μ’ αυτό στο Πα­νεπιστήμιο, και το 1865 πήρε το δίπλω­μα του γιατρού.

Από υποχρέωση στην Κοινότητα που τον σπούδασε, ο πατέρας του Λεφκία αρχικά σταδιοδρόμησε στην Αγιάσο και κατόπιν στη Γέρα και στο Πλωμάρι, και αργότερα εγκαταστάθηκε στη Μυ­τιλήνη, όπου κατά τον Καραγιάννη ανέπτυξε «αξιόλογη δράση και σ’ άλ­λους τομείς πέρα απ’ το ιατρικό του επάγγελμα. Είναι πολυμαθέστατος και εγκυκλοπαιδικότατος. Διαβάζει στο πρωτότυπο όλους τους αρχαίους Έλ­ληνες και Λατίνους συγγραφείς και ποιητές. Ξέρει γαλλικά, τούρκικα και λατινικά άπταιστα». Ένα διάστημα ο ιατροφιλόσοφος Προκόπιος Λευκίας ήταν και αντιπρόεδρος του Αναγνω­στηρίου της Μυτιλήνης «Ο Πιττακός», που έβγαλε στα 1877 το δεκαπενθή­μερο ομώνυμο περιοδικό «ποικίλων γνώσεων».

Στην Μυτιλήνη ο πατέρας του Θείελ­πη παντρεύτηκε την Ειρήνη Χ. Κουγιουμτζή, από τα Πάφλα της Λέσβου, που πέθανε πάνω στην γέννα της κόρης τους Ειρήνης.

Το 1890 ο Προκόπιος Λευκίας πα­ντρεύτηκε στη Μυτιλήνη για δεύτερη φορά την Αγλαΐα Καρακούση, η μητέ­ρα της οποίας ήταν αδελφή της συζύ­γου του συγγραφέα της «Συνοπτικής Ιστορίας και Τοπογραφίας της Λέσβου» του 1874 (και 1909) Οικονόμου Σταύρου Τάξη.

Ο ιατροφιλόσοφος Προκόπιος και η Αγλαΐα απέκτησαν παιδιά τον Λέσβανδρο (στις 30 Ιανουαρίου 1894), την Κρινάνθη (στις 23 Απριλίου 1896) και τελευταίο τον Θείελπη (στις 25 Φε­βρουαρίου 1898).

Το 1901 κατά παραίνεση του φίλου του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης (πρώην Μητροπολίτη Μυτιλήνης) Κωνσταντίνου ο Προκόπιος διορίζεται για­τρός στις Καρυές του Αγίου Όρους, και κατόπιν στις Μονές Ιβήρων και Ξηροποτάμου, όπου έμεινε έως το θάνατο του, τον Ιούλιο του 1918. Νεκρολογία του δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Μυτιλήνης «Σάλπιγξ» της 8 Ιουλίου 1918.

Άλλα αδέλφια του Προκόπιου ανα­φέρονται ο Γρηγόριος, ο Δημήτριος, ο Γιαννίκος, η Ευγενούδα και η Σκαρλάτη.

Προφανώς συγγενής του Λεφκία ήταν και ο νεομάρτυς Δημήτριος Μπεγιάζης, που (σύμφωνα με πληροφορίες που μας έδωσε ο Αθανάσιος Τσερνόγλου επικα­λούμενος και το «Μαρτυρολόγιον» του 1972) εμαρτύρησε με βασανισμούς στον Κασαμπά της Μικράς Ασίας το 1816 ή το 1819 μαζί με τον Ασωματιανόν επί­σης νεομάρτυρα Αναστάσιον Πανέραν, διότι υπεστήριζαν την ανωτερότητα της χριστιανικής θρησκείας έναντι της μωα­μεθανικής. Και οι δυο ήσαν καλαθοπλέκτες και εορτάζεται μαζί η μνήμη των στις 11 Αυγούστου. Σχετική ανα­γραφή έγινε στο περιοδικό «Αγιάσος» (Μαΐου-Ιουνίου 1984, τεύχος 22, σελ. 15) με αφορμή την δημοσίευση παλαιάς φωτογραφίας του Αγιασώτη Στρατή Μπεγιάζη.

Η γενικότερη δράση του

Όταν πέθανε ο ιατροφιλόσοφος Προ­κόπιος Λευκίας-Μπεγιάζης στο Άγιον Όρος το 1918, ο γιος του Θείελπης ήταν είκοσι χρονών και είχε αρχίσει να δημοσιεύει λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα με το ψευδώνυμο Βρανάς Μπεγιάζης.

Όταν το 1923 μετά την Μικρασιατική καταστροφή απολύθηκε από το στρατό στην Θράκη και επέστρεφε στην Μυτιλήνη, έγινε αρχικά συντάκτης και κα­τόπιν αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Ελεύθερος Λόγος», που διεύθυνε ο Στρατής Παπανικόλας (1894-1952).

Ο Θείελπης έγινε κατόπιν ο στενό­τερος συνεργάτης του Στρατή Μυρι­βήλη στην έκδοση των εφημερίδων της Μυτιλήνης «Καμπάνα» και «Ταχυδρό­μος», διακρίθηκε με την αρθρογραφία του ως υπέρμαχος των ιδεωδών του πατέρα της Ελληνικής Δημοκρατίας Αλέξανδρου Παπαναστασίου, είχε εκλε­γεί δυό φορές βουλευτής του νομού Λέ­σβου το 1936 και το 1950, εξορίσθηκε στην Αμοργό από την δικτατορία Με­ταξά, είχε υποστεί διώξεις από όλα τα αντιδημοκρατικά καθεστώτα, επήρε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εθνική αντί­σταση του Ε.Α.Μ. Λέσβου, διέφυγε στις 14.10.1943 στην Τουρκία και στην Μέ­ση Ανατολή και μετά την επιστροφή του στη Λέσβο, φυλακίσθηκε ως αντι­στασιακός, ύστερα από την «Συμφω­νία της Βάρκιζας» το 1945, και βρήκε το 1950 την δυνατότητα να επανεκδώσει τον «Ταχυδρόμο» και να εκλεγεί μαζί με τον λογοτέχνη Ασημάκη Πανσέληνο βουλευτής του «Σοσιαλιστικού Κόμμα­τος Ελληνική Λαϊκή Δημοκρατία («ΣΚΕΑΛ») του Αλ. Σβώλου και του Ηλία Τσιριμώκου.

Ο θάνατος τον βρήκε ξαφνικά νωρίς το απόγευμα της 21ης Ιανουαρίου 1958, πριν αρχίσει η κανονική μεταμεσημ­βρινή εργασία των τυπογράφων του «Ταχυδρόμου», όταν μόνος του στοι­χειοθετούσε ένα δικό του κείμενο.

Βιβλιογραφικά

Λεπτομέρειες πολλές για την ζωή και τις διάφορες δραστηριότητες του Θείελπη Λεφκία έχει δημοσιεύσει ο μελετητής, ερευνητής και κριτικός της Νεο­ελληνικής λογοτεχνίας και λαογράφος της Λέσβου Βαγγέλης Καραγιάννης σε δυο τεύχη του διμηνιαίου περιοδικού του Γιώργου Βαλέτα «Αιολικά Γράμ­ματα» 27ο και 28ο του 1975, που είναι αφιερωμένα στον «αγωνιστή ποιητή» Θείελπη Λεφκία.

Εκτός από το εκτενές κείμενο του Βαγγέλη Καραγιάννη για τον Θείελπη Λεφκία, που τον χαρακτηρίζει έναν από τους πρωτεργάτες της Λεσβιακής Άνοιξης (και έχει κυκλοφορήσει επίσης το 1975 με πολλές προσθήκες και σε ιδιαί­τερο ανάτυπο) τα δυο αυτά τεύχη 27 και 28 των «Αιολικών Γραμμάτων» του 1975, δημοσιεύουν αφιερωματικά κείμενα για τον Λεφκία γραμμένα και από τους Γ. Βαλέταν, Στρατήν Μυριβήλην, Ηλίαν Βενέζην, Ασημάκην Πανσέληνον, Τέρπανδρον Αναστασιάδην, Δημήτρην Λεοντήν, Βασίλην Αρχοντίδην, Π. Σκοπελίτην, Πάνον Ευαγγελινόν, Απόστολον Αποστόλου, Γ. Κορτέσην, Κώσταν Μάκιστον-Παπαχαραλάμπους, Ηλίαν Τσιριμώκον, Μιχ. Γούτον, Χρ. Μολίνον, Στέλιον Κρητικάν κ.ά., καθώς και ένα ποίημα του Αντώνη Πρωτόπατση, αφιερωμένο στον ποιητή Βρανά Μπεγιάζη.

Στο 27ο τεύχος των «Αιολικών Γραμ­μάτων» του 1975 δημοσιεύονται επίσης 14 ποιήματα του Λεφκία, καθώς και έμ­μετρες μεταφράσεις από τον ίδιο 12 ποιημάτων των αρχαίων λυρικών Σαπ­φώς, Ανακρέοντος, Αλφειού, Αλκμάνος, Βακχυλίδη, Φρυνίχου κ.ά. Το ίδιο 27ο τεύχος των «Αιολικών Γραμμάτων» του 1975 είναι πλούσια εικονογραφη­μένο και με διάφορα σχέδια και ανα­μνηστικές φωτογραφίες του Λεφκία και της οικογένειάς του.

Εκτός από τα αποκαλυπτικά δημο­σιεύματα που προαναφέρθηκαν των δύο τευχών (27 και 28) των «Αιολικών Γραμμάτων» του 1975 και από την ολο­κληρωμένη λεπτομερειακή μελέτη του βιβλίου του Βαγγέλη Καραγιάννη «Θείελ­πης Λεφκίας —Ένας από τους πρωτερ­γάτες της Λεσβιακής Άνοιξης» του 1975, πολύ ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για την αντιστασιακή δράση του περιλαμ­βάνει και το βιβλίο του Γενικού Γραμ­ματέα του Ε.Α.Μ. Λέσβου «δάσκαλου» και δημάρχου Μυτιλήνης επί πολλά χρόνια Απόστολου Αποστόλου «Μνή­μες» του 1985 (σελ. 142-144), καθώς και το επίσης πολυσέλιδο βιβλίο των Πα­ναγιώτη Κεμερλή (πρωταγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης της Λέσβου) και Αρίστου Πολυχρονιάδη «Η Αντίσταση στη Λέσβο — Πηγές και πτυχές της» του 1988 (σελ. 106, 108-109, 188,221-222).

Διαφωτιστικά για την ζωή και την δραστηριότητα του Θείελπη Λεφκία εί­ναι και όσα περιλαμβάνονται στα τεύχη 8 και 9 του περιοδικού του Γ. Βαλέτα «Αιολικά Γράμματα» του 1972, που εί­ναι αφιερωμένα στον στενότατο φίλο του Θείελπη Αντώνην Πρωτοπάτσην- Ρazzi (1847-1947).

Αποβλέποντας να παρουσιάσουμε τον Λεφκία και στις νεότερες γενιές όσον το δυνατόν πιο εκλαϊκευτικά, κρί­νουμε σκόπιμο να συντάξουμε και σύ­ντομο Χρονολόγιο της ζωής και του έργου του, καθώς και του περιβάλλοντος της εποχής του. Για την σύνταξη του Χρονολογίου που ακολουθεί, εχρησιμοποιήσαμε όλη την βιβλιογραφία, που προαναφέραμε, και (για λόγους που έχουν εκτεθεί στην σελίδα 8 του 69ου τεύχους του περιοδικού «Ηχώ της Αγίας Παρασκευής Λέσβου», Δεκεμ­βρίου 1987 από την λογοτέχνιδα και φιλόλογον Τούλα Αμπατζή) επικαλε­σθήκαμε τηλεφωνικώς επανειλημμένα τις γνώσεις και την μνήμη του φιλό­λογου και ιστορικού Αθανασίου Τσερνόγλου (για τον οποίο σύντομα βιο­γραφικά στοιχεία δημοσιεύθηκαν στον «Δημοκράτη» Μυτιλήνης της 21ης Νοεμ­βρίου 1988).

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1840

Γέννηση στην Αγιάσο του πατέρα του Θείελπη Προκοπίου Μπεγιάζη, που με οικονομικήν ενίσχυση της Κοινότητας του χωριού, σπούδασε στο Πανε­πιστήμιο της Αθήνας ιατρικήν από το 1860 έως το 1865. Κατά την εγγραφή του μεταγλώτισσε το επώνυμο του «Βεγιάζης» στο ελληνοπρεπές αντίστοιχο του «Λευκίας». Επιστρέφοντας στην Λέ­σβο, εσταδιοδρόμησε ως γιατρός («ια­τροφιλόσοφος») αρχικά στην Αγιάσο, κατόπιν στη Γέρα και στο Πλωμάρι και τελικά στην Μυτιλήνη, όπου παντρεύ­τηκε την Ειρήνη Κουγιουμτζή από τα Πάφλα, που πέθανε πάνω στη γέν­να της κόρης των. Το 1890 ο Προκόπιος παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Αγλαΐα Καρακούση, με την οποία απέ­κτησε παιδιά τον Λέσβανδρο (1894), την Κρινάνθη (1896) και τελευταίο τον Θείελπη (1898). Πατέρας του ιατροφι­λόσοφου Προκοπίου Λεφκία ήταν ο Αγιασώτης Βρανάς I. Βεγιαζέλης (αργότερα Βεγιάζης) και μητέρα του η Ελενούδα Κοντέλλη που ήταν από τον Ασώματο.

 1898

Γέννηση του Θείελπη Λεφκία στη Μυτιλήνη στις 29 Φεβρουαρίου 1898.

1901

Ο πατέρας του Θείελπη ιατροφιλό­σοφος Προκόπιος Λεφκίας διορίζεται γιατρός στις Καρυές του Αγίου Όρους και κατόπιν στις Μονές Ιβήρων και Ξηροποτάμου, αφήνοντας την ανατρο­φή των δυο παιδιών του στην σύζυγο του Αγλαΐαν, στην οποία στέλνει οι­κονομικές ενισχύσεις. Ο Θείελπης ήταν τότε τριών χρονών και ο αδελφός του Λέσβανδρος οκτώ.

1909

Ο Θείελπης τελειώνει την Αστική Σχολή Μυτιλήνης και κατόπιν το 1915 το Γυμνάσιο Μυτιλήνης με γυμνασιάρ­χες διαδοχικά τον Εμμανουήλ Δαυίδ και τον Ιωάννην Ολύμπιον.

1915

Τελειώνοντας το Γυμνάσιο Μυτιλή­νης το καλοκαίρι του 1915, μαζί με τον αδελφό του Λέσβανδρο επισκέπτονται τον πατέρα των στο Άγιο Όρος, όπου ο Θείελπης μελετά σπάνιες εκδόσεις αρ­χαίων συγγραφέων. Ο Β. Καραγιάννης στο βιβλίο του του 1975 αναφέρει ότι η επίσκεψη αυτή είχε γίνει και άλλα κα­λοκαίρια. Από την Μυτιλήνη ο Θείελ­πης αλληλογραφεί με τον πατέρα του σε υποκαθαρεύουσα κάνοντας λόγο και για τα χρήματα που τους στέλνει από το Άγιον Όρος («τα χρήματα εδραπέτευσαν από τα θυλάκιά μου ως έπεα πτερόεντα…»). Στην αλληλογρα­φία του μεταξύ άλλων αναφέρει στον πατέρα του ότι ο γυμνασιάρχης του Ιωάννης Ολύμπιος (1864-1946) «πολύ σε υπολήπτεται και πολλάκις με ωμίλησε δια σε και με συνεβούλευσε να τι­μήσω το όνομα, το οποίον φέρω». Στην εφημερίδα της Μυτιλήνης «Σάλπιγγα» της 11.11.1914 δημοσιεύεται το ποίημα του τελειόφοιτου Θείελπη για όσους έπεσαν το 1912 για την απελευθέρωση της Λέσβου, που είχε απαγγελθεί στην εορτή για την απελευθέρωση του νη­σιού από τον συμμαθητή του κατόπιν αρχαιολόγον Στρατήν Παρασκευαΐδην (1896-1969). Τον Ιανουάριο του 1915 που ο Θείελπης ήταν τελειόφοιτος αρ­χίζει να εκδίδει με τους φίλους του Αντώνην Πρωτοπάτσην, Παν. Κεφάλαν, Στρ. Παρασκευαΐδην κ.ά. το πε­ριοδικό «Ελπίδες». Αρχίζει έτσι περίο­δος πλούσιας λογοτεχνικής δημιουρ­γίας του και η χρησιμοποίηση των λο­γοτεχνικών ψευδωνύμων του Γιάννης Μοριάς και Βρανάς Μπεγιάζης.

1917     

Διορίζεται δημόσιος υπάλληλος ως επόπτης φόρου αλιευμάτων της Μυτι­λήνης. Στο τέλος του 1917 πρωτοστατεί στην σύσταση του «Φιλοτεχνικού Ομί­λου Μυτιλήνης» και συμμετέχει στην οργάνωση ερασιτεχνικών θεατρικών παραστάσεων για φιλανθρωπικούς σκο­πούς.

1918     

Ενισχύει την πνευματική και καλλι­τεχνική κίνηση της Μυτιλήνης με συγ­γραφές, παραφράσεις και μεταφράσεις θεατρικών έργων, με συμμετοχή στις ερασιτεχνικές παραστάσεις των και με ομιλίες του για διάφορα πνευματικά θέ­ματα.

1919-1922

Ο Λεφκίας στρατεύεται τον Απρίλη του 1919 και φεύγει για την μονάδα του (πυροβολαρχία. Σύνταγμα Πεδινού Πυ­ροβολικού Εθνικής Άμυνας) λίγες μέ­ρες πριν αρχίσει με την αποβίβαση στην Σμύρνη, στις 2 Μαΐου 1919, η απε­λευθερωτική εκστρατεία για την σω­τηρία του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Την παραμονή της αποβίβασης στην Σμύρνη, η μονάδα βρισκόταν σταθμευμένη στον Πειραιά.

Μια βδομάδα αργότερα, στις 8 Μαίου 1919, το πλοίο με την μονάδα του αγκυροβολεί για λίγο στη Σκιάθο και ο Λεφκίας σπεύδει να προσκυνήσει τον τάφο του Αλ. Παπαδιαμάντη. Τον Σε­πτέμβρη βρισκόταν στην περιοχή της Δράμας, όπου εμπνέεται ποιήματα νοσταλγικά της Λέσβου. Τον Σεπτέμβρη βρίσκεται για λίγο με άδεια στην Μυτιλήνη, όπου οι σύντροφοι του εκδίδουν το περιοδικό «Τα Νιάτα», με συ­νεργασίες και του Λεφκία, του Πρωτόπατση, του Μάκιστου, του Μυριβήλη, του Π. Κεφάλα, του Γ. Φωτίου, κ.ά. Με την λήξη της άδειας του επιστρέφει στην Ανδριανούπολη, όπου συνεχίζει την επίδοσή του στην ποίηση και το 1920,   1921 και 1922. Στην Θράκη υπη­ρέτησε ως «λοχίας γραφεύς» και ένα διάστημα ως αποσπασμένος οικονομι­κός έφορος στη Χαρισούπολη. Για την τραγωδία της Μικρασιατικής καταστρο­φής γράφει εντυπωσιακούς στίχους που παραθέτει ο Καραγιάννης στην σελ. 27 του βιβλίου του το 1975.

1922-1924

Με την στρατιωτική κατάρρευση που προκάλεσε η Μικρασιατική καταστρο­φή ο Λεφκίας επιστρέφει στη Μυτιλήνη, ράκος ψυχικό, και γίνεται στην εφημερίδα «Ελεύθερος Λόγος» του Στρατή Παπανικόλα αρχικά συντάκτης και κα-τόπιν αρχισυντάκτης για ένα διάστημα. Συνεργάζεται επίσης στην βδομαδιάτικη εφημερίδα της Μυτιλήνης «Καμπάνα» (1923-1924) του Στρ. Μυριβήλη, για την οποία εδημοσίευσε λεπτομερειακήν βιβλιογραφικήν μελέτην η φιλόλογος και ιστορικός Σοφία Ματθαίου στον 10ο τόμο 1985 του περιοδικού «Μνήμων». Η «Καμπάνα», στην οποία πρωτοδημοσιεύθηκαν «Η ζωή εν τάφω», του Μυριβήλη και το «Νούμερο 31328» του Βενέζη, ήταν όργανο της Ένωσης Εφέδρων Λέσβου, που είχε γενικό γραμματέα της τον Λεφκία.

1925

Ο Λεφκίας με τον Μυριβήλη εκδίδουν την καθημερινή εφημερίδα της Μυτιλήνης «Ταχυδρόμος», που γίνεται αμέσως το κύριο όργανο της νέας πνευματικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης της Λέσβου, που έχει αποκληθεί «Λεσβιακή Άνοιξη».

1932

Ο Μυριβήλης εγκαθίσταται στην Αθήνα για να εκδώσει την «Δημοκρατία» πανελλήνιο όργανο της πολιτικής του Αλεξ. Παπαναστασίου και ο «Ταχυδρόμος» συνεχίζει την έκδοσή του μόνο με τον Λεφκία (Σχετική γελοιογραφία του Μίλτη Ι. Παρασκευαΐδη δημοσιεύθηκε τότε στον «Τρίβολο» του Στρ. Παπανικόλα, της 17 Ιουνίου 1932).

1935

Ο Λεφκίας φυλακίζεται διότι είχε υποστηρίξει την εξέγερση εναντίον της κυβέρνησης Παν. Τσαλδάρη, της 1ης Μαρτίου 1935, και αποφυλακίζεται με την αμνηστία που δόθηκε για την παλινόρθωση της μοναρχίας.

1936

Στις 26 Ιανουαρίου 1936 εκλέγεται βουλευτής Λέσβου, αλλά από την δικτατορία του Μεταξά της 4ης Αυγούστου εξορίζεται στην Αμοργό και βρίσκεται επί πολλά χρόνια υπό αστυνομικόν διωγμόν που συνεχίζεται και μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940.

1941-1942

Με την επέμβαση του Χίτλερ στο ελληνοϊταλικό μέτωπο της Αλβανίας και την εισβολή των στρατευμάτων του στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας επακολουθεί η κατάρρευση της ελληνικής άμυνας και οι Γερμανοί αποβιβάζονται στην Μυτιλήνη την Κυριακή 4 Μαΐου 1941, ενώ η είσοδος των στην Αθήνα είχε γίνει προηγουμένως, στις 27 Απριλίου. Στο γραφείο του τυπογραφείου του Λεφκία έγινε συνάντηση Λεσβίων πατριωτών στις 25 Νοεμβρίου 1941 με πρωτοβουλίαν του Απ. Αποστόλου και Παν. Κεμερλή και αποφασίσθηκε η ίδρυση Αντιστασιακής Οργάνωσης της Λέσβου με πενταμελή «Κεντρικήν Επιτροπήν Απελευθερωτικού Αγώνα Λέσβου», που με ψευδώνυμα αποτέλουν οι Απ. Αποστόλου («Λεωνίδας»), Παν. Κεμερλής («Παύλος Πράσινος»), Ζήνων Ελευθεριάδης («Πέτρος»), Θείελπης Λεφκίας («Ανακρέων») και Δημ. Σίμος («Δημοσθένης»). Σχετικές λεπτομέρειες δημοσιεύθηκαν το 1988 στο βιβλίο των Παν. Κεμερλή και Αρίστου Πολυχρονιάδη «Η Αντίσταση στη Λέσβο» (σελ. 106-110) και το 1985 από τον Απ. Αποστόλου στο βιβλίο του «Μνήμες», όπου αναφέρεται ότι η πρώτη συνωμοτική κίνηση για την Λεσβιακή Αντίσταση είχε αρχίσει στο σπίτι του ζωγράφου και λογοτέχνη Αντώνη Πρωτοπάτση-Pazzi, που ήταν τότε ξεμοναχιασμένο σ’ ένα δρομίσκο κοντά στην Αγιά Φωτιά (Φωτεινή) λίγο πιο κάτω από το Βοστάνειο Νοσοκομείο (σελ. 95-106).

1943

Καταζητούμενος τον Αύγουστο του 1943 από την Γερμανική Μυστική Αστυνομία ο Λεφκίας, κατευθύνεται κρυφά μαζί με τον αδελφό του Λέσβανδρο, που ήταν έφεδρος ταγματάρχης, και άλλους δυο, σε κρυψώνα του Ε.Α.Μ. που ήταν στο «Μονόπετρο» Γέρας, και αργότερα από παραλίαν του Μανταμάδου διαφεύγει στην Μικρά Ασία στις 14 Οκτωβρίου 1943 και φθάνει στη Μέσην Ανατολή. Ενδιαφέρουσα σχετική περιγραφή δίδει ο Απ. Αποστόλου στο βιβλίο του το 1975 «Μνήμες», σελ. 141-144. Στην Αίγυπτο ο Λεφκίας έρχεται σε επαφή με τον τότε υπουργό των Στρατιωτικών, συμπατριώτη του Βύρωνα Καραπαναγιώτη (πατέρα του διευθυντή των αθηναϊκών εφημερίδων «Το Βήμα» και «Τα Νέα» Λέοντα Β. Καραπαναγιώτη) και σχετίζεται στενότερα με τους Αλέξανδρον Σβώλον και Ηλίαν Τσιριμώκον, καθώς και με άλλους παράγοντες της Κυβέρνησης Τσουδερού. Σχετικές λεπτομέρειες στο βιβλίο του Β. Καραγιάννη «Θείελπης Λεφκίας» του 1975, σελ. 32-33.

1944

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1944 ο Λεφκίας διορίζεται στο Κάιρο «Διευθυντής» στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και εξουσιοδοτείται να υπογράφει αυτός αντί του υπουργού Ηλία Τσιριμώκου, σε περιπτώσεις απουσίας του, «πάσας τας διαταγάς, έγγραφα, καταστάσεις και πράξεις, δια την υπογραφήν των οποίων αρμόδιος κατά την κειμένην Νομοθεσίαν είναι ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας».

Στις 5 Νοεμβρίου 1944 ο Λεφκίας επιστρέφει από την Αίγυπτο στην Αθήνα επικεφαλής του υπουργείου Οικονομίας, και ως αναπληρωτής του Ηλία Τσιριμώκου στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΛΔ. (Σχετικές πληροφορίες στον «Ταχυδρόμο» τις 7 Φεβρουαρίου 1958, που εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Θείελπη). Την 1η Δεκεμβρίου 1944 επιστρέφει στη Μυτιλήνη και ορίζεται μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ. Λέσβου.

1945     

Οργανώνει το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Λέσβου με προκήρυξη της 14.1.1945, και αρχίζει να εκδίδει στις 3 Φεβρουα­ρίου 1945 την νέα εφημερίδα του «Ανα­τολή», που συνεχίζει την έκδοσή της έως τις 21 Μαΐου 1945. Την άνοιξη συλ­λαμβάνεται και φυλακίζεται και τα τυ­πογραφεία του καταστρέφονται βανδαλικά από όργανα του αντιεαμικού καθεστώτος. Αποφυλακίζεται τον Σε­πτέμβριο του 1945.

1946     

Στις 3 Φεβρουαρίου 1946 αρχίζει να εκδίδει την νέα εφημερίδα του «Ανατο­λή», που συνεχίζει την έκδοσή της έως τις 22 Σεπτεμβρίου 1946.

1950

Τον Φεβρουάριο του 1950 επανεκδί­δει τον «Ταχυδρόμο» και στις εκλογές του Μαρτίου 1950 εκλέγεται βουλευτής ως αρχηγός του συνδυασμού της ΣΚΕΛΔ στη Λέσβο.

1955

Στις 29 Μαΐου 1955, συντάσσει την ιδιόγραφη διαθήκη του, η οποία δημο­σιεύεται στις σελ. 35-36 του βιβλίου του 1975 του Βαγγέλη Καραγιάννη, που την χαρακτηρίζει «ερωτικό γράμμα» προς την σύζυγο του Αγάπην (1909-1985), που ήταν κόρη της αδελφής της συζύ­γου του Στρατή Μυριβήλη Ελένης και πρώτη εξαδέλφη του ζωγράφου Αρι­στόδημου Καλδή (1899-1979) και του γεωπόνου και νομάρχη Λέσβου μετά την απελευθέρωση της Λέσβου από τους Γερμανούς Χρήστου Καλδή (1909- 1988). Η διαθήκη του Θείελπη χαρα­κτηρίζεται από τον Καραγιάννην τε­λευταίο ποίημά του και αρχίζει με τα λόγια: «Δεν είναι πολύς καιρός που απ’ το παράθυρο της ψυχής μου βλέπω τα χελιδόνια του φθινοπώρου, τα χελιδό­νια του μισεμού. Εύχομαι να με γελούν τα μάτια μου, γιατί την αγαπώ τη ζωή,…».

1958

Το απόγευμα της 21ης Ιανουαρίου 1958, που είχε πάει στο τυπογραφείο του πριν από τους τυπογράφους του και στοιχειοθετούσε μόνος του δικό του κεί­μενο για τον «Ταχυδρόμο» κλονίσθηκε ξαφνικά πάνω από τις κάσες του στοιχειοθετείου και έπεσε νεκρός από απρό­βλεπτο πνευμονικό οίδημα.

1975

Ο ενθουσιώδης ενισχυτής της νεό­τερης «Λεσβιακής Άνοιξης», ακούρα­στος ερευνητής, ιστορικός και κριτικός της Ελληνικής Λογοτεχνίας Γιώργος Βαλέτας, αποκαλώντας τον Θείελπη «Αγωνιστή ποιητή», του αφιερώνει δυο πολυσέλιδα τεύχη του περιοδικού του «Αιολικά Γράμματα», 27 και 28, Μαΐου· Αυγούστου του 1975, στα οποία συ­νεργάσθηκαν εκείνοι που τον είχαν γνωρίσει καλύτερα και έχουν προανα­φερθεί στο κείμενο μας. Την ίδια χρονιά ο Βαγγέλης Καραγιάννης εκδίδει με τον τίτλο «Θείελπης Λεφκίας-Ένας από τους πρωτεργάτες της Λεσβιακής Άνοι­ξης» ανάτυπο από τα τεύχη 27 και 28 των «Λεσβιακών Γραμμάτων», αλλά με πολλές προσθήκες και διορθώσεις, βι­βλίο 46 σελίδων, που περιέχει λεπτομε­ρειακά και τα πορίσματά του από την υποδειγματικήν τακτοποίηση, μελέτη και κριτικήν των υπολειμμάτων του προσωπικού του αρχείου, που διήρπασαν οι Γερμανοί κατακτητές όταν κατά το τέλος Αυγούστου 1943 έκαναν επι­δρομή στο σπίτι του για να τον συλλά­βουν. Το λεηλατημένο αρχείο του Θείελπη παραδόθηκε το 1975 από την σύζυγο του Αγάπην (1909-1985) στον Καραγιάννη, που κατά τον Γ. Βαλέταν «το τακτοποίησε με άκραν επιμέ­λεια και ευσυνειδησία» («Αιολικά Γράμ­ματα» τεύχος 27, σελ. 179). Αργότερα το αρχείο αυτό παραδόθηκε από την Αγάπην Λεφκία στην Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης, που διευθύνει η φιλόλογος Αθανασία Πάλλη.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ

Αποβλέποντας να δώσουμε την εικόνα της προσωπικότητας και της δράσης του Λεφκία όσον το δυνατό πιο εκλαϊκευτικά και για τις νεότερες γενιές, κρίνουμε σκόπιμο μετά το Χρονολόγιό του να παραθέσουμε και αποσπάσματα από χαρακτηρισμούς του από εκείνους που τον είχαν γνωρίσει καλύτερα και πιο στενά.

Κατά τον Γ. ΒΑΛΕΤΑΝ, που διακρίνεται πάντοτε για τους εύστοχους χαρακτηρισμούς του, ο Θείελπης ήταν «το πρώτο ντουφέκι και το πρώτο βόλι της Λεσβιακής Άνοιξης». Κατά τον ίδιο, ο Λεφκίας ήταν «αδάμαστος μαχητής της Δημοκρατίας και της Εθνικής Αντίστασης» και δικαιολογημένα μπορεί να αποκαλείται «αγωνιστής ποιητής».

Ο ΒΑΓΓ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ υπεστήριξε ότι τα «πιστεύω» του Λεφκία, συνοψίζονται και σκιαγράφονται στον νεανικό του στίχο «Μ’ αρέσει εμένα τ’ όνειρο που ζει και δεν πεθαίνει…».

Μετά τον θάνατο του ο ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ έγραψε ότι στα πρώτα του νιάτα όταν πρωτογνώρισε τον Λεφκία είχαν και οι δυο τα ίδια ιδανικά. «Η τέχνη, η εθνική γλώσσα και ο έρωτάς μας προς το Νησί μας».

Κατά τον ΑΣΗΜΑΚΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟ, ο Λεφκίας άκουε πάντοτε στη ζωή του «τη φωνή της καρδιάς του και όχι της λογικής».

Ο γερουσιαστής Λέσβου, του κόμματος του Αλ. Παπαναστασίου, ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΗΤΙΚΑΣ έγραψε εκτός άλλων για τον Λεφκία ότι «ποτέ του δεν ξέφευγε η γραφή σε άδικες επιθέσεις. Ήταν ντόμπρος στις πράξεις του και βράχος στις δημοκρατικές του πεποιθήσεις».

Κατά τον ΤΕΡΠΑΝΔΡΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΝ ο Λεφκίας «αποζητούσε πάντα να επιτύχει το απόλυτο στους αγώνες του, κι όταν δεν το πετύχαινε γινότανε περισσότερο ορμητικός στην διατύπωση των απόψεών του και περισσότερο εριστικός».

Ο ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ τον εχαρακτήρισε άνθρωπο «με αίσθημα γνήσιο και βαθύ, με εντιμότητα και με πίστη στη φιλία και τον άνθρωπο».

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΕΟΝΤΗ ο Λεφκίας χαρακτηρίστηκε «μαχητής ανυποχώρητος και ασκητής της δημοσιογραφίας, κάτω από τις πιο άχαρες επαγγελματικές συνθήκες» και η αρθρογραφική του πένα ρωμαλέα, πείσμονη και οιστρηλατημένη «που δονούσε τις καρδιές των Λεσβίων και απηχούσε δυνατά τους παλμούς των, ώστε να αποκαλείται «απαραίτητος θερμοκαυτήρας για τις δημόσιες πληγές ασυδοσίας και αυθαιρεσίας, παραμέλησης και περιφρόνησης του τόπου».

Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΧΟΝΤΙΔΗΣ έγραψε ότι «ο Θείελπης ήταν ο κατ’ εξοχήν Λέσβιος διανοούμενος. Διαθέτοντας πλούσιο, πηγαίο και χωρίς περιορισμούς θυμικό, αφιέρωσε τον ελεύθερο, ορμητικό, παλικαρίσιο ψυχορμητισμό του στον ύμνο της ομορφιάς της Λέσβου, στην υπεράσπιση των ιδανικών του λαού της και στη λογοτεχνική δημιουργία με βάση πάντα τη λαϊκή παράδοση».

Ο λογοτέχνης και χρονογράφος της Αγίας Παρασκευής ΠΑΝΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ έγραψε μεταξύ άλλων: «Μεγάλος σε ψυχισμό, μεγάλος σε πνευματικότητα, ακατάβλητος σε δράση κι ενεργητικότητα κοινωνικοπολιτική. Ήταν για τον τόπο μας ένας οδηγητής… Ήταν μια γλυκιά αστραψιά στα πυκνά σκοτάδια, μια θεραπευτική νυστεριά για τους κακούς όγκους».

Κατά την ΜΥΡΤΑ ΒΟΡΙΑ, ο Θείελπης Λεφκίας «πάντα μιλούσε με μεράκι για ό,τι παλιό και γνήσιο Μυτιληνιό έθιμο».

Σύμφωνα με όσα εδημοσίευσε στον μεταθανάτιο «Ταχυδρόμο» της 7.2.1958 ο Π. ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ, ο Λεφκίας ήταν άνθρωπος με ακατάβλητη θεληματικότητα, που τα ιδανικά του και οι οραματισμοί του έφταναν ως τη χώρα της ουτοπίας, μα που τα έντυνε με τον πε­ρίλαμπρο μανδύα της πιο συγκινητικής αγάπης για τον άνθρωπο, τον φτωχό, τον αδικημένο, τον κατατρεγμένο».

Κατά τον πρωτεργάτη της Εθνικής Αντίστασης της Λέσβου ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ, ο Λεφκίας «στο προσκλητήριο για μια παλλεσβιακή εξό­ρμηση, αδίσταχτα κι από τους πρώ­τους, έσπευσε να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του απελευθερωτικού κινήματος. Κι ήταν τεράστια η συμβολή του τότε στα πρώτα μας βήματα».

Στον επικήδειο λόγο του ο Γ. ΚΟΡΤΕΣΗΣ ανέφερε μεταξύ άλλων: «Πο­τισμένος με τα θεία νάματα του ανθρω­πισμού, του Σοσιαλισμού και της Δη­μοκρατίας αγωνίσθηκε μ’ όλη του τη δύναμη μέσα στα πλαίσια της ελλη­νικής πραγματικότητας για τους φτω­χούς και τους αδύνατους, για κείνους που βγάζουν με τον τίμιο μόχθο της δουλειάς το ψωμί τους».

Ο λογοτέχνης της Αγίας Παρασκευής ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΚΙΣΤΟΣ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ αναφέρει: «Ο Θείελπης ήταν από τους πρώτους που οργάνω­σαν στη Γερμανική Κατοχή, και στο νησί μας την Αντίσταση του Ε.Α.Μ.».

Ο κοινωνιολόγος ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΟΥΤΟΣ έγραψε ότι ο Λεφκίας «απαλλαγ­μένους από μικροαστικές προλήψεις, τυπογράφος, διορθωτής και ιδιοκτήτης της εφημερίδας, κατά βάθος όμως ποιη­τής, ζούσε αυτός όπως ήθελε τη ζωή του κι εύρισκε ποίηση σ’ αυτή τη ζωή».

Κατά τον ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΜΟΛΙΝΟ «οι δημοσιογραφικοί αγώνες του Λεφκία ήταν ανέκαθεν διαρκείς εκρηκτικές λάβες ενός διαρκώς κοχλάζοντος ηφαιστείου. Ηφαιστείου όχι καθαρώς πολιτι­κού, ούτε κομματικού. Ηφαιστείου κοι­νωνικού. Όχι με την έννοια της επα­ναστατικής δράσης. Αλλά με την ανώ­τερη έννοια του κοινωνικού αποστό­λου, του αναμορφωτή».

Μετά τον θάνατο του ο ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ έγραψε ότι «ο Θείελπης ήταν από τα μεγαλύτερα ελληνικά τα­λέντα μαχητού της πένας. Ο συνδυα­σμός της τέχνης του λόγου με την πολε­μική διάθεση και το σκληρό χιούμορ τον έκαμε να μας δώσει κείμενα άξια να πάρουν τη θέση τους στην Ανθολογία του ελληνικού λόγου… Τα κείμενα του Λεφκία αποτελούν πλούτο εθνικό».

Ο Αγιαπαρασκευώτης ανώτατος αξιωματικός ΕΥΣΤΡ. Σ. ΚΟΥΝΤΟΥΡΕΛΛΗΣ γράφει στο ίδιο 27ο τεύχος των «Αιολικών Γραμμάτων» μεταξύ άλ­λων ότι ο Λεφκίας ήταν «θαρραλέος προόπτης στις πνευματικές εξορμήσεις, πείσμων μαχητής στις ιδεολογικές συ­γκρούσεις» και ότι με το δημοσιογρα­φικό και λογοτεχνικό ταλέντο του εξηκόντιζε τις ιδέες του «με χρώμα και πνοήν, με κίνηση και ρυθμό, με μουσι­κότητα και ήχον, αλλά και νυγμόν και σπάθισμα».

Ο αναγνώστης ας έχει υπόψη ότι όλοι σχεδόν οι προηγούμενοι χαρακτηρι­σμοί της φωτεινής μορφής και του έρ­γου του Λεφκία είναι αποσπασματικά παρμένοι από το αξιοθαύμαστο αφιέ­ρωμα που του έκαμε ο Γ. Βαλέτας στο 27ο τεύχος του περιοδικού του «Αιο­λικά Γράμματα» Μαΐου-Ιουνίου 1975.

Ο Κλ. Παλαιολόγος για τον Θείελπη

Γράφοντας το 1988 το σημερινό μας εκλαϊκευτικό κείμενο με την ευκαιρία των δυο επετείων της γέννησης και του θανάτου του Λεφκία, εκρίναμε απαραί­τητο να παραθέσουμε σχετικούς χα­ρακτηρισμούς και του πρεσβύτερου σύγχρονου κορυφαίου επιζώντος των λογοτεχνών της πρώτης «Λεσβιακής Άνοιξης» ΚΛΕΑΝΘΗ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ (1902-  ), ο οποίος ανταποκρί­θηκε σε παράκλησή μας με γραπτό κεί­μενο του της 28.11.1988, που πρόκειται να δημοσιευθεί αργότερα ολόκληρο, και περιέχει μεταξύ άλλων και τα ακό­λουθα. «Ήταν ομορφάνθρωπος και σε κα­τακτούσε η βαθιά μελωδική φωνή του και η απαλότητα της ματιάς του κι αυτά τα χαιρόσουν όταν ήταν ευχαριστημέ­νος και πιο πολύ όταν γελούσε. Αν τον εύρισκες θυμωμένο, αυτή η γλυκιά φωνή γινόταν βρυχηθμός και η ματιά διεισδυτική, σχεδόν άγρια».

«Η γραφή του ήταν ρωμαλέα και ίσια σαν δωρική κολόνα, σκληρή σαν μάρ­μαρο, αυστηρή σαν παράγγελμα. Ενώ ήταν γλυκύτατος και ποιητικός στην ομιλία του, στα πολιτικά άρθρα, ο λό­γος του ήταν πυκνός και χυμώδης, και η ειρωνεία για τους αντιπάλους έφτανε τον σαρκασμό και τον χλευασμό, γιατί ο Λεφκίας ήταν απόλυτος και ανένδο­τος στις πεποιθήσεις του, ανυποχώρη­τος στις ιδέες του»…

«Έμεινε στη Μυτιλήνη, πάλεψε με την φτωχή δημοσιογραφία του τόπου μας, αλλά διατηρούσε πάντα την ποιητική του διάθεση, τη βελούδινη, χαϊδευ­τική φωνή του και χαιρόταν καθώς συ­νταίριαζε κάθε μέρα με τους άλλους πρωτοπόρους της Λεσβιακής Άνοιξης, τους Βασιβουζούκους».

*

Ο συντάκτης του εκλαϊκευτικού αυ­τού κειμένου μπορεί να αναφέρει ότι επιδοκιμάζει ως απόλυτα αντικειμενι­κούς τους επαίνους που προαναφέρθη­καν στα αποσπάσματα των χαρακτη­ρισμών του Λεφκία, γιατί είχε και ο ίδιος προσωπικές επαφές μαζί του από το καλοκαίρι του 1927, όταν σε ηλικία 16 χρονών, άρχισε να δημοσιεύει στον «Ταχυδρόμο» της Μυτιλήνης σκίτσα του και γελοιογραφίες που εχάρασσε ο ίδιος σε λινόλεουμ.

 ΜΙΛΤΗΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΙΔΗΣ

 περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 49/1988

 

 

ΣΚΟΡΠΙΟΣ, 12-08-1933