Με το παρατσούκλι Ψυρκούδης, που κληρονόμησε από τον πατέρα του, τον ήξεραν όλοι. Το επίθετο του Μακρέλης πολύ λίγοι το ήξεραν.Ο Ηλίας μεγάλωσε μέσα στα τσουκαλάδικα, όπου δούλευε και ο πατέρας του τσουκαλάς. Η τέχνη του τσουκαλά όμως δεν μπόρεσε να τον τραβήξει.
Στη Μικρά Ασία, όπου υπηρετούσε τον επέλεξαν για το στρατιωτικό θίασο που συγκρότησαν για την ψυχαγωγία των φαντάρων. Εκεί ήρθε σε επαφή με τη σκηνή και πρωτογνώρισε το θέατρο. Ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή ήρθε στο χωριό, πλησίασε τους αναγνωστηριακούς και με την πρώτη ευκαιρία ανέβηκε στη σκηνή. Μαζί με άλλους νέους, που οργάνωσαν και δώσανε θεατρικές παραστάσεις για το Αναγνωστήριο με τα έργα του Περεσιάδη «Γκόλφω» και «Σκλάβα», πρωτοανέβηκε στη σκηνή και ο Ηλίας. Η τότε Διοίκηση του Αναγνωστηρίου, με πρόεδρο το Μιχάλη Σκλεπάρη, τους απένειμε τον τίτλο του ερασιτέχνη (ΠΔΣΑ 198/9.9.1923).
Από το 1923 άρχισε ουσιαστικά το ξεκίνημα του Ηλία στο θέατρο της Αγιάσου, η προσφορά και η δράση του στο Αναγνωστήριο. Πήρε μέρος στην παράσταση των έργων του Περεσιάδη «Εσμέ» και «Σκλάβα». Το 1926 δίδαξε το έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Ραχήλ». Για λίγα χρόνια μετοίκησε με την οικογένειά του στη Μυτιλήνη και γύρισε το καλοκαίρι του 1931. Το 1954 δίδαξε το έργο του Baudoin Daubigni «Οι δυο λοχίες». Ανταπόκρισή μου δημοσιεύτηκε στην εφ. «Στέμμα» (12 Μαρτίου 1953) με υπογραφή Φιλ. . Το 1965 δίδαξε την πρόζα της οπερέτας του Νικολάου Χατζηαποστόλου «Η καρδιά του πατέρα» και το 1974 την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Σα δε τιριάζ’ ε σμπιθιριάζ’».
Το 1931, που επανιδρύθηκε ο «Ερασιτεχνικός Όμιλος», πήρε μέρος στην παράσταση του έργου του Αλεξάνδρου Μπισσόν «Η άγνωστος». Στην εφημερίδα «Αγιάσος» της 2ας Αυγούστου 1931 δημοσιεύτηκαν τα σκίτσα των ερασιτεχνών που πήραν μέρος στην παράσταση. Το 1932 στο έργο του Ντεννερύ «Οι δυο ορφανές», που δίδαξε και στο οποίο πήρε μέρος και ο ηθοποιός Βασίλης Στρατηγός με τη γυναίκα του Αμαλία (γονείς των ηθοποιών Στεφάνου, Αλέκας και Στέλλας). Η αναμνηστική φωτογραφία της παράστασης αυτής δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αγιάσος» (1981/7). Ο Βασίλης Στρατηγός μάλιστα που ήταν ηθοποιός περιωπής, εκτιμώντας το ταλέντο του Ηλία, τον προσέλαβε στο θίασό του και τον πήρε στη Γέρα και στην Αγία Παρασκευή, όπου έδωσε παραστάσεις. Το 1945, που επανιδρύθηκε για τρίτη φορά (1926, 1931, 1945) ο «Ερασιτεχνικός Όμιλος», με διδασκαλία και συμμετοχή του Ηλία έδωσε τα έργα του Σπύρου Μελά «Το χαλασμένο σπίτι», του Δημήτρη Μπόγρη «Το μπουρίνι» κι άλλα, «Το ματωμένο χρήμα», «Αλλού χτυπάει το νερό» και «Μονομαχία».
Η προσφορά κι η δράση του Ηλία δεν περιορίστηκε μόνο στο Αναγνωστήριο και στον Ερασιτεχνικό Όμιλο. Επεκτάθηκε κι αλλού, σε άλλα σωματεία, οργανώσεις, καθώς και σε σχολεία.
Το 1938 ο «Όλυμπος», με πρόεδρο τον Τάσο Σαρηγιάννη, που ήταν γραμματέας του Αγρονομείου Αγιάσου, ανάθεσε στον Ηλία τη διδασκαλία θεατρικού έργου. Ανέβασε και έδωσε με συμμετοχή το έργο του Φραγκίσκου Γκρίλλπαρτσερ «Το στοιχειό του πύργου» και ύστερα το έργο του Σπυρίδωνα Περεσιάδη «Σκλάβα». Το πρώτο δόθηκε αργότερα για την Ε.Ο.Ν. Αγιάσου και της Αγίας Παρασκευής, στην Αγία Παρασκευή. Επίσης δόθηκε το έργο του Περεσιάδη η «Εσμέ», που παίχτηκε και στον Παπάδο Γέρας. Το 1944, πριν φύγουν οι Γερμανοί, έδωσε το έργο του Σπύρου Μελά «Μια νύχτα, μια ζωή». Το 1952 που επανιδρύθηκε ο «Όλυμπος» έδωσε το έργο του Ριχάρδου Φος «Ο ένοχος». Το 1954 το έργο του Δημήτρη Ψαθά «Φον Δημητράκης», στο οποίο πήρε μέρος και ο ίδιος. Παρουσιάστηκε επίσης στον Παπάδο Γέρας. Ανταποκρίσεις μου δημοσιεύτηκαν στις εφ. «Στέμμα», 29 Μαΐου 1954, με υπογραφή Πένθιλος, και στην εφ. «Δημοκράτης», 3 Αυγούστου 1954, με υπογραφή Μισκ… Το 1955 το έργο του Βέγγελη «Κρυφή πίστη», που παίχτηκε και στη Μυτιλήνη. Το 1956 το έργο του Δημήτρη Κόκκου «Η λύρα του γερο-Νικόλα» που παίχτηκε και στον Πολιχνίτο. Το 1957 το έργο του Βέγγελη «Χριστίνα Καρδερίνα» και το 1958 το έργο του Πολύβιου Δημητρακόπουλου «ο Κουρσάρος».
Όταν έφυγαν οι Γερμανοί, πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Ε.Π.Ο.Ν. Οργάνωσε, δίδαξε και πήρε μέρος στα παρακάτω έργα: Σπυρίδωνα Περεσιάδη «Η σκλάβα», που δόθηκε για τα παιδικά συσσίτια που λειτούργησαν αμέσως. Ο κόσμος κατέφθασε στον Κήπο με τα καθίσματα στο χέρι. Σε μια ώρα μεταφέρθηκε ξυλεία, πατώθηκε η χαβούζα και τακτοποιήθηκε πολύς κόσμος. Ύστερα δόθηκε παράσταση στο Ίππειος.
Κλείνοντας ο καιρός δεν υπήρχε χώρος για παραστάσεις. Επεξέτειναν το πάλκο της Καφενταρίας που υπήρχε για τη μουσική, στήσανε πρόχειρη σκηνή και παρουσίασαν τα έργα «Φύγαν οι Γερμανοί» και «Οι τρεις απένταροι». Τα Χριστούγεννα του 1944 στο δεύτερο όροφο του Α’ Δημοτικού Σχολείου, που οι τρεις αίθουσες γίνονται μια, στήθηκε πρόχειρη σκηνή και παρουσίασαν τα έργα του Σπύρου Μελά «Το χαλασμένο σπίτι» και του Κώστα Παπαχαραλάμπους – Μάκιστου «Οι τρεις άστεγοι».
Εδώ θα μου επιτραπεί να ανοίξω μια μικρή παρένθεση για την ιστορία. Με τον καλλιτεχνικό και εκπολιτιστικό οργασμό που υπήρχε δημιουργήθηκε θέμα καλλιτεχνικής στέγης. Το μόνο οίκημα που προσφερόταν ήταν το κτίριο του Στέφανου Βρανιάδη, δωρεά του στο Γηροκομείο, δίπλα στον Κήπο της Παναγίας. Διορίστηκε Επιτροπή από τους Σπύρο Σκλεπάρη, Βασίλη Ιακώβου, Παναγιώτη Αλτιπαρμάκη (Πουτκέλ’) καί Παναγιώτη Παπάνη. Με την αυθόρμητη προαιρετική εργασία της Ε.Π.Ο.Ν., τις προσφορές του Νοσοκομείου, του Τ.Α.Δ. και των ιδιωτών το κτίριο όπου κούρνιαζαν κουκουβάγιες έγινε θέατρο. Το πρώτο και τελευταίο έργο που έδωσε μέσα η Ε.Π.Ο.Ν. ήταν το έργο του Συναδινού «Ο παλιάτσος». Ύστερα το παράλαβε το Γηροκομείο και το νοίκιασε στο Στρατή Τζίνη για κινηματοθέατρο, ο οποίος του έδωσε το όνομα «Όλυμπος». Εδώ αξίζει να μνημονευθεί κι η Προσκοπική Ομάδα που για να δημιουργήσει πόρους, με τη συμπαράσταση του Ηλία, έδωσε το έργο του Δημήτρη Ψαθά «Ο εαυτούλης μου».
Το 1945 οι τοπικοί παράγοντες της εποχής έθεταν το καθετί υπό διωγμό. Ήταν η εποχή που ακόμα και οι πιο αγαθές προθέσεις παρεξηγούνταν. Όλα τα έσκιαζε η φοβέρα. Διαλύσανε και κλείσανε το Αναγνωστήριο με δικαστική απόφαση και την περιουσία του την παράλαβε η Εκκλησία.
Από το 1949 ως το 1952 που λειτούργησε η Αγροτική Μεταβατική Οικοκυρική Σχολή Αγιάσου (A.M.Ο.Σ.Α.), με Διευθύντρια τη δεσποινίδα Άννα Σαραβά, οργανώθηκαν και παρουσιάστηκαν με πρωτεργάτη τον Ηλία τα παρακάτω θεατρικά έργα: «Μπροστά στο θάνατο», «Ζηλιάρα γυναίκα», «Ψυχοσάββατο», «Γαμπρός απ’ την Αμέρικα», «Όλα για την πατρίδα». Με το κλείσιμο της Σχολής σταμάτησε και η θεατρική της επίδοση. Τελευταίο παρουσιάστηκε το έργο του Κόκκου «Η λύρα του γερο-Νικόλα». Η εκκλησία που είχε παραλάβει την περιουσία του Αναγνωστηρίου, κάθε φορά παραχωρούσε και τα σκηνικά.
Ακόμα ο Ηλίας πρόσφερε τις καλλιτεχνικές του υπηρεσίες το 1960 στο τότε Γυμνασιακό Παράρτημα, που ανέβασε στη σκηνή το έργο «Η θυσία του Αβραάμ». Το 1962 στο Γυμνάσιο, που ανέβασε το έργο του Κ. Παπακωνσταντίνου «Ο άσωτος υιός. Το 1966 στο Λύκειο που ανέβασε το έργο του Γεωργίου Ρούσου «Μαντώ Μαυρογένους».
Αυτή ήταν σε γενικές γραμμές η προσφορά του Ηλία Μακρέλη που πολλές φορές ψυχαγώγησε και διασκέδασε το κοινό της Αγιάσου. Κοντά στα ονόματα των ιδρυτών του Ερασιτεχνικού θεάτρου Γιάννη Αμανίτη, Μιχάλη Σκλεπάρη και των συνεργατών και συνεχιστών τους Γρηγόρη Αγγελή ή Φωκιάς, Νικολάου Δεμιργκέλη, Μιλτιάδη Σουσαμλή ή Χρόνη, Χριστόφα Χατζηπαναγιώτη, πρέπει να προστεθεί και το όνομα του Ηλία Μακρέλη ή Ψυρκούδη…
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ
ΠΗΓΗ: περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ τ.24
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ