Κατηγορία: 1981

Έφτη τ’ χρουνιά ήνταν μαξούλ(ι). Κάγ(ι)ντου κόσμους στη δ’λειά. Ιργάτις δεν είχι. Ένας ιν(ι)κουτσύρ’ς είδι του Τίν(ι) τουν Αμπλίκου που κάντ’ντουν σ’σόμπα τσ’ ίπ’νι τσι σκέφ’τσι να τ’ πει, μπάτσι τουν πάρ’ στη δ’λεια. Ίμπι μέσα, πήγι κουντάντ τσι λέγ(ι):

– Ρε Τίν(ι), ξέρ’ς τι σκέφ’κα, θέλ(ι)ς νά ‘ρτ’ς ραβ’στής; Λέγ(ι) γη Αμπλίκους:

– Άμα φέρ’ς μια ντέμπλα μακριγιά τσι ραβδίζου απέδιου, απ’ του καφινέ.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΗΝΑΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 06/1981

Δε θα επιχειρήσω, σε τούτο το σημείωμα, ετυμολογίες τοπωνυμίων, γιατί δε βαστούν τα κότσια μου. Είναι δουλειά επιστημόνων γλωσσολόγων. Θ’ αραδιάσω τοπωνύμια της αγροτικής περιφέρειας της Αγιάσου, έτσι, για να μάθουν οι νεότεροι, πως έξω από το χωριό μας υπάρχουν περιοχές που δεν τις ξέρουν, κι ίσως δεν πάτησε το ντελικάτο ποδάρι τους κει πέρα, που οι πρόγονοί τους, και μόνο με το πηγαινέλα, δεν άφηναν τις πέτρες των πατωμένων αγροτικών δρόμων να στεφανωθούν απ’ αγριοχόρταρα.

Σίγουρα ορισμένα τοπωνύμια έχουν τη ρίζα τους στη μορφολογία της περιοχής (Κούκους, Τσλιστ’, Απδόμπουλα (= πολλές απιδιές), Πρινουβούν’ κτλ.) κι απ’ το όνομα κάποιου, που έκανε μια βρύση ή που’ χε μεγάλο κτήμα (Μπουγιατζής, Λιμπδάς, Καδής, Πατσαβούρας, Καυλουμισμέρ’ς, Στιφανέλ’ – «Τ’ Στιφανέλ’ γη πόρτα», «Τ’ Τσάγαλ’ γοι βόλτις» κτλ.). Κι ερχόμαστε στα δυσκολοεξήγητα τοπωνύμια. Πώς να ξηγήσεις τον «Καμτσάδο», «Καβαλάδο», «Πιρίτουνου», «Καμπέρδου», που είναι άγνωστο από ποια ρίζα ξεκινούν; Κάποτε θ’ ασχοληθουν ειδικοί και θα μαθευτεί.

Μια και υπάρχουν, σίγουρα, πάρα πολλά τοπωνύμια που από άγνοια παραλείψαμε, θα είναι μεγάλη χαρά να προσθέσουν, όσοι το μπορούν, και τις δικές τους έρευνες, για νά’ χουμε ολοκληρωμένο το μητρώο του μουκατά της Αγιάσου, δηλαδή του συνόλου της κτηματικής περιοχής. Οι αγροφύλακες, οι παζαρμπασήδες είναι οι πιο σίγουροι γνώστες. Ας ρωτηθούν απ’ τους ερευνητές.

ΜIΡΑΔIΣ

Α-Γιάνν’ς, Άγιου-Βασίλ’ς, Αστράτγιους, Ά-Γιώρ’ς, Άγιους Κουσταντίνους, Άγιους Σπυρίδουνας, Άγιου-Δμητ’ς, Αγια-Παραστσιβγή, Αγιά-Σουτήρα, Αγια-Καλή, Αγια-Φουτιά (Φωτεινή), Άι-Ατζέλ’, ‘Α-Γιωρ’ς (κοντά στο Κλίτσ’), Άγ-Λιας, Αστράτγιους (Καστέλ’), Άγιους Παντιλέμουνας (κάμπος Ιππείου), Αστράτγιους (Ασώματου Πρίνος), Αγριγιά, Αγριγιουπήγαδου, Άντριγια, Απδόμπουλα, Ανιμόμ’λους, Αμπουλάδις, Άμμους, Απδόβ’νου, Αγκαθάρα, Άσπρ’ πέτρα, Αζόπ, τ’ Άγ-Λια τα πατήματα, Άντραχλου, Απέσους.

Βάλανους, Βρυσούδις, Βατσίν’, Βιργέτλα, Β’νάρια, Βάτ’μάνα, Βόλαδους, Βαθιά.

Γλάστρα, Γιράνια, Γιουφυρέλια.

Δάφιν’, Δίγας, Διματιρή – Έθρουνου – Ζέβριγια, Σβιρνιού.

Ηρακλή – Θρόν’ – Ιρίζα, Ιλέψα, Ιλ’βάδα.

Καβαλάδους, Κούκους, Καδή βρύσ’, Καμέν’ αλών’, Καμτσάδους, Καγιάν’, Καματιρό, Κουκ’ναριά, Κουντέλ’ αμπέλ’, Κουντέλ’ μύλους, Καμπιά, Καρκαβούρα, Κούτρα, Κόβιλ’, Καρίν’, Κφόδιντρου, Καμπέρδους, Καλάμ’, Καρυώνας, Καλά πριβόλια, Κούστιρ’, Κακό βνό, Κλίτσ’, Καριουφύτια, Καλαθού, Κουκβάς, Κουστσίνηραχ’, Κουρδάτσια, Κόκαλα, Κ’δουνόπιτρα, Κρυγιόνιρο, Κθαρίστηρια,

Καλαγάν’ λαγκάδ’, Καλαγάν’ μύλους, Καλουχρουνιά, Καμνέλ’, Κούγδα, Κάραβους, Καρά δώμα, Καστρινέλ’, Κουμλούτσ’, Κμάσα, Καυλουμισμέρ’, Κακό λαγκάδ’.

Λιφκό, Λαξ, Λιάκας, Λάμπ’ μύλ’, Λάκους, Λαφίνα, Λίμνου (μεγάλη), Λίμνου (μικρή). Λημνιά, Λιμπδά τσισμές, Λιουπρίν’, Λαγκάδ’ Ντρίκου.

Μαλαντρά, Μυρσίν’, Μπουρός, Μπαμπαδούλα, Μάγινα, Μιραχλάδ’, Μπάτσους, Μέρμηγκας, Μιγάλους πεύκους, Μητρόπουλ’, Μέλ’σσα, Μπουγιατζή τσισμές, Μπιζέρ’ Μπινιάς, Μάτσις, Μπικρή, Μαυριγιώτ’ς.

Ντικμιλίκ – Ξηρά, Ξ’λόκαστρου, Ξηρουκάμπ’.

Πατουμέν’, Πασπαλάς, Πιρασιά, Πλα, Πατσαβούρα, Πόταμα, Παγουνιά, Παναγιούδα, Πιτζίλια, Πόλις, Πιρίτουνου, Πιτρουβούν’, Πατέρα κάμπους, Πιτραδιρή, Πιράστηρια, Πιριστιριές, Πλακούρα, Προυσ’νιστάρ’, Πέντι βρύσις, Πρίνους, Πλάτσις, Πήγαδους, Πλατύ χουράφ’, Πάτμα, Πιφτσιανή, Πλατανέλ’.

Ραδ’, Ρουμιού κάμπους, Ραχταριά.

Σκαβδάτσ’, Σκάφις, Στινό, Στιφανέλ’ πόρτα, Σπήλιου, Σιλάδια, Σιντούτσια, Στρίφου, Σταυρό, Σουθήρ’ τς ακκλησιάς, Σκουτ’νό, Σαμάτσ’.

Τρουγαλιά, Τσος, Τσάγαλ’ βόλτις, Τουμπ’, Τσουλέκ, Τριγιόδους, Τς ατσγγάνας τα σκαμνιά, Τσλιστ, Τσίγκους, Τρακουσέλ’ πόρτα.

Φουλίδ’, Φούσα, Φασλάτηρια, Φτιρίν’

Χλιά βρύσ’, Χουραφέλια, Χαρτσιά, Χανούμ’

Ψουριάρ’ς.

ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 07/1981

Δυο Αγιασιώτις κάλπ’δις καθούντι στ’ Κατσαμπού του καφινέ, απουκάτου απ’ τουν ίστσιου τς Καρυάς. Καλουτσαίρ’, βράζ’ κόσμους. Πα στν ώρα κατιβαίν’ Λάμπ’ς του Κουντουρέλ’, φουρτουμένους σα γουμαρλίδ’κου. μ’λαρ’ μι τρεις κάσις χαλβά για του λιφουρείου.

–Για δε, ρε γκ’μπάρι, λέγ’ γιόνας στουν άλλουν, άμα ν’ έχ’ ιδλιά τσι στν άλλ’ τ’ ζουγή, εμ έ θα τουν φραθούν!

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 02/1981

Ένας απ’ τς παλιοί τς Αγιασώτις, που σαμπ λέγιν αφήτσι ιπουχή μι τα καμώματά ντ, ήνταν γέρους Κακούργους. Πρώτους στου παίξμου, άσους στ’ ζουγραφική, τσι πάντα κότσ’νους απ’ του ρατσί, δένι πέρνα μέρα να μη σμίξ(ι) μι τη γ(ι)ναίκα ντ, του Μαριγώ. Έδγιετς μια μέρα πήγι να φα στ’ τέσσιρ’ς γη ώρα για μισ’μέρ’. Έγ(ι)τσ’ απάνου, κάτ’ τ’ είπι γη γ(ι)ναίκα ντ, αρπαχτήκαν, όσ’ ώρα σ’ του λέγου, γίναν μαλλιά κ’βάρια. Δώτσι τς πόρτις Κακούργους, βλαστήμ’σι τνα τσιόλας τσι ξουνουτσύλ’σι στου καφινέ. Δένι βάσταξι πλια του Μαριγώ. Ίβγι βαζγιστ’σμέν’ απόξου ‘π τ’ πόρτα, γύρ’σι στουν Άγλια τσ’ αρχίν(ι)σι τσι καταριόντου ντουν. Πα στν ώρα, να Ξινόφ’ς του Γλύτσμα, αδριφός τ’ αντρού τς. Τι να τουν δει, αρχινά τς μιτάνις τσι τα τάματα.

– Φουτιά να ρίξ’ς, Αγλέλιμ, τσι να τουν κάψ’ς, έφτου π’ μπικρουπίν’ ψουβρασμένους. Φουτιά να ρίξ’ς τσι να κάψ’ς ούλου ντουν του σόγ(ι).

Τσι δώσ’ του μιτάνις τσι δώσ’ του κατάρις, όσου απείκαζι του Ξινόφ’ τσι κόντιβγι. Πέρασι Ξινόφ’ς ‘πί ντ’ μπάντα τς, ποίτσι δέκα ζάλα, ‘πειτά γύρ’σι τσι λέγ(ι):

– Πιο κουντά πάνι, Μάριγω, τσ’ έ σ’ ακού.

ΣΦΙΧΤΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 04/1981