ΧΡΙΣΤΟΦΑΣ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΣ. Ο άνθρωπος, ο αγωνιστής, ο φωτογράφος

Default 1
Ο Χριστόφας Ιωάννου Κουρβανιός (δεξιά) με το συστρατιώτη κουμπάρο του Βασίλειο Ευστρατίου Χριστοφαρή ή Καμπά, παλαιό καπιστρά της Αγιάσου. (Ξάνθη, 31-12-1925. 41ο Σύνταγμα Πεζικού, 6ος Λόχος).
Ο Χριστόφας Κουρβανιός είδε το φως της ζωής στην Αγιάσο το 1900, αλλ’ η επίσημη ληξιαρχική του καταχώριση έγινε πέντε χρόνια αργότερα ή από αμέλεια ή από πρόθεση εξυπηρέτησης κάποιας σκοπιμότητας. Ήταν παιδί του Γιάννη Κουρβανιού και της Κλεονίκης Χατζηνικολάου. Εξ απαλών ονύχων μπήκε στη βιοπάλη και όταν αντρώθηκε άσκησε το επάγγελμα του ζαχαροπλάστη και παράλληλα του φωτογράφου και του πωλητή κρατικών λαχείων.
Από το γάμο του με τη Βασιλική Θεοδώρου Βαλέτσα απόκτησε τρεις γιους και δυο θυγατέρες, το Γιάννη, που έγινε και αυτός ζαχαροπλάστης, τον πολυτάλαντο φίλο μας Γρηγόρη, μακαρίτη από το 1985, που εργάστηκε ως μουσικός, ως φωτογράφος και ως επιστάτης του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, το Στρατή, ανάπηρο πολέμου και πρόεδρο του Παραρτήματος Π.Ε.Α.Ε.Α. Αγιάσου, τη Μαριάνθη Ανθιμοπαναγιώτη Γυρέλη και την Κλεονίκη Φωτίου Ρουγκέλη. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά του και να κανακέψει εγγόνια και δισέγγονα.
Default 4
Ο Χριστόφας Ιωάννου Κουρβανιός, κρατώτας στα χέρια του το νεοφώτιστο δισέγγονό του Νικόλαο Βαΐου Μπαλκίζα, φωτογραφίζεται μπροστά στην ωραία πύλη του ιερού ναού της Παναγίας Αγιάσου (1972). Διακρίνονται, αριστερά, η μητέρα του παιδιού, εγγονή του, Δήμητρα Ιωάννου Κουρβανιού, η ανδραδέλφη της Ελένη και ο ανάδοχος. Δεξιά, διακρίνονται, ο Βάιος Νικολάου Μπαλκίζας με τη μητέρα του Χρυσούλα, με την εξαδέλφη της συζύγου του Ευστρατία Φώτη Ρουγκέλη και με την κουνιάδα του Νίκη Ιωάννου Κουρβανιού… (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Βασιλική Γρηγορίου Κουρβανιού)
Ο Χριστόφας Κουρβανιός ήταν άνθρωπος καλοσυνάτος, αξιοπρεπής, φιλόπονος, συνεπής. Ήταν καλός οικογενειάρχης, στοργικός πατέρας, έντιμος επαγγελματίας. Το κατάστημά του, Ζαχαροπλαστείον «το Μπουκέτο», βρισκόταν λίγο πιο πάνω από την αρχή του δρόμου προς το Σταυρί, κοντά στα άλλοτε συστεγασμένα Φαρμακεία του Πάνου Ευαγγελινού και του Γιάννη Χατζηλεωνίδα. Στον ίδιο δρόμο, αρκετά μέτρα ψηλότερα, απέναντι από το κατεδαφισμένο από πέρυσι Καφενείο του Παναγιώτη Παπαπορφυρίου (Γράμμη), λειτούργησε επί πολλά χρόνια και το Ζαχαροπλαστείο του γιου του Γιάννη. Τα ζαχαροπλαστεία τον παλιό καιρό ήταν πόλοι έλξης για μικρούς και για μεγάλους, αλλά και δυσπρόσιτα, γιατί τα χρήματα ήταν μετρημένα. Απαγορευμένα για τους νεαρούς λιχούδηδες ήταν ακόμη και τα γλυκά του σπιτιού, τα φυλαγμένα στα κατάκλειστα «γυαλουντόλαπα». Γι’ αυτό και ξεσπούσαν, ανάλογα με την εποχή, στις ξινήθρες, στα «τζανιρίκια», στα τσάγαλα, στις «πιτραμίθρες», στους «κατράδες», στα καρύδια, στα μύγδαλα, στα κάστανα, στα κυδώνια και σε τόσα άλλα γεννήματα της μάνας γης…

 

Ως φωτογράφος ο Χριστόφας Κουρβανιός δεν ανήκει βέβαια στους μεγάλους τεχνίτες. Δεν είχε ειδικά οργανωμένο εργαστήριο. Η φωτογραφική ήταν γι’ αυτόν πάρεργο. Παρ’ όλα όμως αυτά ο φακός του απαθανάτισε πολλά πρόσωπα, πολλά στιγμιότυπα. Αναρίθμητες μικρόσχημες φωτογραφίες, με τη σφραγίδα του πίσω, γλυκερά θυμητάρια του παρελθόντος, έχουν αποτυπώσει, στην Αγιάσο αλλά και αλλού, στιγμές του χρόνου που κυλά ασταμάτητα στο ατέρμονο χωνευτήρι της αιωνιότητας. Μαθητής και συνεχιστής του ο γιος του Γρηγόρης, που με τις άοκνες προσπάθειές του πλούτισε το φωτογραφικό αρχείο του Αναγνωστηρίου…

 

Ο Χριστόφας Κουρβανιός ήταν άνθρωπος με δημοκρατικές αρχές, με προοδευτικό προσανατολισμό. Αγάπησε το Αναγνωστήριο. Οργανώθηκε στην Εθνική Αντίσταση, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Στα χρόνια της μισαλλοδοξίας και του κατατρεγμού ήταν στο στόχαστρο, όπως και τόσοι άλλοι. Ο γιος του μάλιστα Γιάννης γνώρισε και το «εξυγιαντήριο» της Μακρονήσου…

 

Προπολεμικά ο Χριστόφας Κουρβανιός έδωσε το «παρών» και στο αγιασώτικο καρναβάλι, ως σατιρογράφος και συγχρόνως ως εκφωνητής. Αναφερόμενος στα κοινοτικά ουρητήρια, τα οποία βρίσκονταν στο Χάνι, καθώς προχωρούμε από την πλατεία της Αγοράς, και που τα κατάργησε, χωρίς όμως να δημιουργήσει άλλα, ο πρόεδρος της Κοινότητας Παναγιώτης Ευστρατίου Χατζηεμμανουήλ (1883-1937), είπε τα παρακάτω, καταπώς με πληροφόρησε ο Στρατής Χατζηχρυσάφης, ανταποκριτής του περιοδικού «Αγιάσος» στο Sydney, σε συνάντησή μας στην ιδιαίτερη πατρίδα, στις 14-8-1993:

 

Θιος σχουρέσ’ τουν τουν άθριπου, ας ήνταν τσι μπικρής

 

τσ’ ας μην αφήτσι τόπου, να κατουρήσ’ κανείς!

 

Θιος σχουρέσ’ τουν τουν άθριπου, ας ίπνι τσι ρατσί

 

τσ’ ας μ’ έκανι τσι μένα να χέσου του βρατσί!

 

Ο Χριστόφας Κουρβανιός άφησε τη στερνή του πνοή στη γενέτειρά του το 1983, πλήρης ημερών. Στο πέρασμά του από τη ζωή έμειναν χνάρια, που συχνά πυκνά δρομολογούν το τρεχαντήρι της μνήμης και ανοίγουν τους ορίζοντες των συνειρμών…

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 126/2001

ΕΝΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΤΟΥ 1945

Πρόσφατα γιορτάσαμε με διάφορες εκδηλώσεις τα 100 χρόνια δράσης του Πνευματικού μας Κέντρου, του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη». Στο πέρασμα της εκατονταετηρίδας το Αναγνωστήριο δέχτηκε πολλές φορές κατηγορίες από ανθρώπους, με απώτερο σκοπό να σταματήσει τη δράση του, η οποία, κατά τη γνώμη τους, θα τους ζήμιωνε.

Θα αναφερθώ σύντομα σ’ ένα γεγονός του 1945. Τότες το Αναγνωστήριο στεγαζόταν απέναντι από το άλλοτε φαρμακείο Πάνου Ευαγγελινού-Γιάννη Χατζηλεωνίδα, σ’ ένα παλιό μαγαζί των αδελφών Πουδαρά. Ήταν φθινόπωρο και επισκέφθηκε την Αγιάσο ο τότε Διευθυντής της Νομαρχίας Μυτιλήνης, ονόματι Παπουτσάνης. Πήγε λοιπόν στο Αναγνωστήριο και με το πρόσχημα ότι ξέφυγε από το σκοπό του έκλεισε παράνομα τις πόρτες και τα παράθυρά του, χωρίς όμως να το κλειδώσει με λουκέτο. Πέρασαν δυο μέρες και μια παρέα από μέλη του Αναγνωστηρίου αποφασίσαμε να πάμε να ανοίξουμε και να μπούμε μέσα. Εξάλλου εμείς ήμασταν οι νόμιμοι, άλλοι παρανόμησαν…

Χωρίς να χάσει καιρό, όπως ήταν φυσικό, ο καλοθελητής ανέβηκε και ειδοποίησε τη Χωροφυλακή. Σε λίγα λεπτά πάνοπλοι χωροφύλακες κατέβηκαν, για να συλλάβουν τους ανυπότακτους, αυτούς που τόλμησαν να μπουν στο σπίτι τους, στο Αναγνωστήριο, στο δημιούργημα των αγράμματων παππούδων μας, που διψούσαν να μορφωθούν και να λευτερωθούν απ’ τη σκλαβιά 500 περίπου χρόνων και να σκεφθεί κανείς πως το Αναγνωστήριο, ένα χρόνο πριν, έγινε ο μπροστάρης, ενός καινούριου, θα λέγαμε, 1821. Μέσα από αυτό στις 25 του Μάρτη του 1944 ξεδιπλώθηκε η γαλανόλευκη και σύσσωμος ο λαός της Αγιάσου στεφάνωσε το μνημείο των ηρωικών νεκρών μας. Εδώ θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά, αλλά σεβόμαστε το χώρο του περιοδικού μας. Αφού λοιπόν μας έβγαλαν έξω, μας οδήγησαν στο σταθμό. Εντωμεταξύ στην Αγιάσο έπεσαν πυροβολισμοί για δημιουργία έκρυθμης κατάστασης. Άρχισε το «κουβάλημα» 50-60 ατόμων, που δεν είχαν καμιά ανάμειξη. Την επαύριο άρχισε η αποσυμφόρηση. Μετά από μήνες έγινε δίκη. Δικάστηκαν τρεις με μικρές ποινές. Το Αναγνωστήριο ανέστειλε τη δράση του και κλειστό έμεινε πάνω από 5 χρόνια…

ΠΑΝΟΣ Λ. ΑΪΒΑΛΙΩΤΗΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 93/1996

ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΟΔΙΚΕΙΩΝ ΑΓΙΑΣΟΥ

Οι Αγιασώτες πάντοτε έβρισκαν τρόπους να σπάνε τη μονοτονία της καθημερινότητας. Μέσα στην κλειστή κοινωνία τους γίνονταν εφευρετικοί, προπαντός οι νέοι, οι μπεκιάρηδες. Σοφίζονταν πολλά, έκαναν του κόσμου τις τρέλες, έδιναν μια νότα χαράς σ’όλο το χωριό.

Συνηθισμένες άλλοτες ήταν οι εκδικάσεις αγαπητικοϋποθέσεων από έκτακτα δικαστήρια, τα ερωτοδικεία. Μια τέτοια υπόθεση εκδικάστηκε λίγους μήνες πριν από την κήρυξη του πολέμου, στις 7 Ιούλη 1940, στον Αϊ-Σπυρίδωνα. Στο εδώλιο του κατηγορουμένου, κατά τα πρακτικά της δίκης, που μου παραχώρησε ο Μιλτιάδης Σκλεπάρης, ο αρχιστράτηγος φον Ρουσδή Αράς, σωσίας του Τούρκου πολιτικού Ρουσδή, απόφοιτος της Σχολής Εφαρμογής Πυροβολικού Ατζέλικας, του Σχολείου Εφαρμογής Κοφτερούς, πορθητής των φρουρίων Βέρθας και Λιλής. Αυτός, σύμφωνα με το από 22 Ιούνη 1940 παραπεμπτικό βούλευμα, παραβίασε τους κανονισμούς που ρύθμιζαν όσα είχαν σχέση με τους αγαπητικούς, έδειξε ανικανότητα κι αμέλεια, παράτησε τη θέση του, παράδωσε «αμαχητί» μεγάλη ποσότητα υλικού κι έγινε αίτιος να καταληφθεί από γερόγατους καίριο ερωτόκαστρο στη θέση Καρυά. Αγαπητικοδίκες ήταν ο Χριστόφας Μούχαλος (πρόεδρος), ο Στρατής Καβαδέλης (σύνεδρος), κλητήρας ο Στρατής Τζίνης, δημόσιος κατήγορος ο Μιλτιάδης Σκλεπάρης, συνήγορος ο Στρατής Πολ. Αναστασέλης (Γιαπρακάδινα) κι ο Στρατής Ηρ. Αναστασέλης (Τασιός), εκτελεστής της απόφασης του δικαστηρίου ο Γιάννης Χατζηλεωνίδας κι ακροατές ο Στρατής Χατζηπροκοπίου (γιατρός), ο Δημήτρης Μουτζουρέλης κι ο Στρατής Στεφάνου.

myrtaplus_038
Ο συνήγορος Στρατής Πολ. Αναστασέλης, ενώ αγορεύει…

Λίγο αργότερα ξέσπασε ο πόλεμος κι ακολούθησε η Κατοχή. Δεν υπήρχε πια περιθώριο για χωρατά, δεν υπήρχε διάθεση για γέλιο. Ο κόσμος μαζεύτηκε, έπνιξε τις χαρές του. Ήταν η εποχή που έπρεπε ν’ αγωνιστεί κανείς για την επιβίωση τη δική του και της οικογένειάς του…

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 22/1984

ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΙΛΙΟΤΡΑΓΟΥΔΙΣΜΕΝΗ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

ΑΓΙΑΣΟΣ, ΑΓΡΙΑ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ, ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗΣ, ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΒΡΑΝΙΔΗΣ, ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ, ΓΛΕΖΕΛΗΣ, ΔΕΜΙΡΓΚΕΛΗΣ, ΔΟΥΚΑΚΗΣ, ΕΘΡΟΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΕΞΕΛΙΞΙΣ, ΚΑΒΑΔΑΣ, ΚΑΡΑΤΖΑΣ, ΚΗΠΟΣ, ΚΟΛΑΞΙΖΕΛΗΣ, ΚΟΝΔΥΛΗΣ, ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ, ΜΑΚΑΡΩΝΗΣ, ΜΑΣΤΡΑΝΤΩΝΑΣ, ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ, ΜΠΡΑΤΣΟΣ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, ΞΕΝΕΛΗΣ, ΞΕΝΩΝΑΣ, ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΕΡΑΣΙΑ, ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ, ΣΑΠΟΥΝΑΔΕΛΗΣ, ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ, ΣΚΟΥΝΙΟΓΛΟΥΣ, ΤΖΙΝΗΣ, ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ, ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ, ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ, ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ, ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑΣ, ΧΑΤΖΗΣΠΥΡΟΥ

ΕΞΕΛΙΞΙΣ, 27-05-1940