Κατηγορία: ΑΓΙΑΣΟΣ περιοδικό

TO ΜΑΤΖΟΥΝΙ ΤΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ, ΤΗΣ ΓΙΑΤΡΙΣΣΑΣ …

Το «βιάγκρα» το είχε ανακαλύψει η προπρογιαγιά μου η Πρεσβεία (Πρισβίγια), η γνωστή γιάτρισσα του χωριού, που έφτιαχνε πολλών ειδών ματζούνια για διάφορες περιπτώσεις, για το σαριλίκι, για το αφαλόκομμα, για τις εξαρθρώσεις, για την ψωρίαση, για τις ξερολειχήνες, για τις μυρμηγκιές, για τους καλόγερους και για άλλα. Έφτιαχνε ακόμα και ματζούνια για τη μακροζωία, για τη σεξουαλική ανικανότητα… Τις γητειές και τα σορόπια τα έμαθε στα παιδιά και στα εγγόνια της, δίνοντας σχετικές ορμήνειες ή αφήνοντας γραμμένες τις «ρετσέτες» της…

Η φυλλάδα που κρατούσε, με το πέρασμα του χρόνου χάθηκε. Η παράδοση όμως έμεινε. Ο γερο-Χαράλαμπος, ο εγγονός της, εφάρμοζε πολλά απ’ αυτά που θυμόταν, απ’ αυτά που είχε ακούσει. Για τη μακροζωία; Αισίως έπιασε τα 97. Όσο για το σεξ, δεν μπορούσα να τον ρωτήσω. Αλλά, από ό,τι λένε οι κακές οι γλώσσες, και σ’ αυτό δεν πήγαινε πίσω…

Τα υλικά, που θυμόταν για την παρασκευή του ματζουνιού για το σεξ, όπως του έλεγε η γιαγιά του, ήταν τα εξής: Πρώτα απ’ όλα νερό από τη βρύση του Καυλουμισμέρ. Το περνούσε τρεις φορές από το λαμπίκο, το ‘κανε τριπλή απόσταξη. Έβαζε μαζί γάλα από αγγρισμένη γαϊδούρα, ζουμί από βρασμένα αμελέτητα εφτά κοτσονάτων πετεινών, τριμμένη πιπερόριζα, εκχύλισμα από πικράγγουρα, μπόλικη ρίγανη, σπόρους από γαϊδουράγκαθα… Όλα αυτά τα ανακάτευε με μέλι ανοιξιάτικο και έφτιαχνε το ματζούνι…

Όποιος έπαιρνε από το ματζούνι αυτό γινόταν ταύρος… Μια γυναικούλα, περασμένης λίγο ηλικίας, την επισκέφτηκε κάποτε και της παραπονέθηκε. Τζάνουμ, ω Πρισβίγια, μη δίν’ς στου Μπουτέλ’ ματζούν’, γιατί έρχιτι στου σπίτ’ τσ’ ε μπουρώ α τουν νταγιαντήξου. Κάν’ σα γάδαρους αγγρισμένους. Μη πάθ’ τσι τίπουτα…

Ε, τώρα δεν έχω δίκιο να ισχυρίζομαι πως το «βιάγκρα» είναι όνομα και προϊόν αγιασώτικο; Για το όνομα βέβαια δε χωρά αμφιβολία. Καταπώς λεν οι γραμματιζούμενοι, παράγεται από συμφυρμό των ρημάτων βιάζου-αγγρίζου. Ας έχουν λοιπόν χάρη οι φαρμακοβιομήχανοι, που δε ζει η Πρισβίγια, να τους κάνει μήνυση, να τους ζητά πνευματικά δικαιώματα για το σωτήριο παρασκεύασμά της…

 ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 114/1999

ΑΓΙΑΣΩΤΕΣ ΔΕΣΜΩΤΕΣ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ

Πέρασε πάνω από μισός αιώνας από τότε που άνοιξε τις πύλες της η Μακρόνησος, σαν στρατόπεδο “εθνικής αναμόρφωσης”. Δεκάδες χιλιάδες είναι οι στρατιώτες απ’ όλες τις μονάδες, που πέρασαν από το κολαστήριο αυτό. Πολύ περισσότεροι οι “προληπτικώς συλληφθέντες” πολίτες, άντρες και γυναίκες, από κάθε γωνιά της χώρας μας.
Default 2
Αγιασώτες και Αγιασώτισσες κρατούμενοι… Διακρίνονται, από αριστερά, επάνω: 1. Γαβριήλ Ευστρατίου Καλαλές. 2. Μιλτιάδης Προδρόμου Λιμπερής. 3. Κατερίνα Ιωάννου Τσουλέλη, το γένος Προδρόμου Λιμπερή. 4. Ευανθία Ευστρατίου Καλαλέ. 5. (;). Κάτω: 1. Φωτεινή Ευστρατίου Πασχαλιά, σύζυγος Ευστρατίου Βαρβάκη. 2. Ελένη Ευστρατίου Πασχαλιά. 3. (;). 4. Αντώνης Ευστρατίου Καλαλές.
Η φιλοσοφία και οι σκοποί των εμπνευστών και ιδρυτών της Μακρονήσου ήταν η εξουθένωση της εαμικής εθνικής αντίστασης και η συντριβή του ΚΚΕ. Ο λαός μας έπρεπε με κάθε μέσο να υποταχτεί, να σκύψει το κεφάλι, να απαρνηθεί κάθε σκέψη για τα ιδανικά του σοσιαλισμού. Ακόμα έπρεπε να απαρνηθεί την ιστορία που έγραψε, όταν πάλευε με αυτοθυσία ενάντια στους κατακτητές.Η επιλογή της Μακρονήσου για την εφαρμογή ενός σχεδίου ατομικής και ομαδικής τρομοκρατίας, όχι μόνο για τους “μετεκπαιδευόμενους”, αλλά και για όλο το λαό, ήταν ιδανική, λόγω του ότι ήταν χώρος απόλυτα απομονωμένος ως νησί και εύκολα ελεγχόμενος και το βασικότερο κοντά στην Αθήνα.
Default 5
Η Μακρόνησος, ένα από τα κολαστήρια του παρελθόντος…
Η ιστορία της Μακρονήσου αρχίζει μετά τις εκλογές της 31ης Μάρτη 1946 και το όργιο της τρομοκρατίας που ακολούθησε. Είχε βέβαια προηγηθεί η Συμφωνία της Βάρκιζας, η οποία ήταν ένας απαράδεκτος συμβιβασμός με οδυνηρές συνέπειες για το δημοκρατικό κίνημα. Από το 1947, που έφτασε το πρώτο αρματαγωγό στη Μακρόνησο, δημιουργήθηκαν τα παρακάτω στρατόπεδα:
• Α΄ Τάγμα Σκαπανέων A΄ ΕΤΟ. Α΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (1947-1953), το οποίο είχε Ειδικό Σχολείο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (Ε.Σ.Α.Ι.) 1949-1950 και Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Πολιτικών Εξόριστων, καθώς και Στρατόπεδο Γυναικών, όπου μετέφεραν τις γυναίκες από το Τρίκερι το Γενάρη του 1950.• Β΄ Τάγμα Σκαπανέων Β΄ ΕΤΟ. Β΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (1947-1953), το οποίο είχε Ειδικό Σχολείο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (Ε.Σ.Α.Ι.) 1949-1950 και το Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Πολιτικών Εξόριστων.• Γ’ Τάγμα Σκαπανέων Γ’ ΕΤΟ. Γ’ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (1947-1953). Το τάγμα αυτό μετατράπηκε σε τεράστιο εργοτάξιο καταναγκαστικών έργων.

• Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (Σ.Φ.Α.) 1947-1950. Από τους πρώτους μεταφέρονται εκεί οι ανήλικοι κρατούμενοι από τα Γιούρα.

• Γ΄ Κέντρο Παρουσιάσεως Αξιωματικών (Γ’ Κ.Π.Α.) 1947-1948.

• Στρατιωτικό Νοσοκομείο Μακρονήσου (Σ.Ν.Μ.) 1943-1953. Σ’ αυτό το στρατόπεδο απομονώθηκαν περίπου 1.100 έφεδροι αξιωματικοί και 90 μόνιμοι.

• Στρατόπεδο Πειθαρχημένης Διαβιώσεως Πολιτικών Εξόριστων (1948-1950). Η δύναμη του στρατοπέδου αυτού, το πρώτο εξάμηνο του 1949, θα ξεπεράσει τους 12.000 πολιτικούς εξορίστους.

Default 8
Κρατούμενες στη Μακρόνησο. Μεταξύ τους διακρίνονται η Μαρία Παντελή Πατερέλη, η Ελένη Ευστρατίου Πασχαλιά και ο μικρός Άρης Κυριάκου Πασχαλιάς…
Τα χρόνια αυτά πολλοί είναι οι Αγιασώτες που πέρασαν για “αναμόρφωση”, είτε ως στρατιώτες είτε ως πολιτικοί κρατούμενοι. Από αυτούς αναφέρονται οι παρακάτω: Ευστράτιος Παναγιώτου Αβδελέλης, Μιχαήλ Αντωνίου Αγρίτης, Νικόλαος Αγρίτης, Κωνσταντίνος Βασιλείου Ανεζίνος, Ιωάννης Γρηγορίου Βέτσικας, Ιωάννης Παναγιώτου Ιακώβου, Γεώργιος Προκοπίου Καζαντζής, Παναγιώτης Νικολάου Κακαλιός, Ευστράτιος Καλαντζής, Αντώνιος Φωτίου Καναρέλης, Παναγιώτης Ευστρατίου Καπάτος, Παναγιώτης Κεραμιδάς (Αραπίνα), Οδυσσέας Ευστρατίου Κλήμος, Ιωάννης Χριστόφα Κουρβανιός, Γεώργιος Προδρόμου Λιμπερής, Μιλτιάδης Προδρόμου Λιμπερής, Πρόδρομος Λιμπερής, Παναγιώτης Θεοδώρου Μαγλογιάννης, Σαραντινός Μιλτιάδη Μαλιάκας, Παναγιώτης Μαλούκης, Βασίλειος Θεμιστοκλή Νουλέλης, Γεώργιος Κωνσταντή Παπάνης (Λιόλιας), Δημήτριος Παναγιώτου Σαρέλης, Ευστράτιος Νικολάου Τζανετόγλου, Φώτιος Αντωνίου Τζανής, Βασίλειος Παναγιώτου Τσιβγούλης, Ανδρέας Γρηγορίου Τσοκαρέλης, Παναγιώτης Τσοκαρέλης και Προκόπιος Ευστρατίου Χριστοφαρής. Και πολλοί άλλοι πέρασαν από εκεί, λόγω των δημοκρατικών τους φρονημάτων ή λόγω του ότι είχαν συγγενείς μαχητές στο Δημοκρατικό Στρατό. Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι, αν και ο εμφύλιος είχε λήξει στρατιωτικά στο Γράμμο το 1949, εδώ το τελευταίο γερό χτύπημα έγινε στις 2 Νοέμβρη 1950, με το θάνατο των Αντωνίου Αγρίτη, Χαράλαμπου Θεοδοσίου, Παναγιώτη Καρέτου ή Καρετέλη, Ελευθερίου Παπαθανασίου και Κυριάκου Πασχαλιά. Έτσι συναντάμε οικογένειες ολόκληρες να είναι εκτοπισμένες, άντρες και γυναίκες, ακόμα και γονείς, σε μεγάλη ηλικία, μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού. Κορυφαία εγκληματική πράξη κατά των κρατουμένων αποτελεί το μακελειό στο Α’ ΕΤΟ στις 29 Φλεβάρη και 1 Μάρτη του 1948, με αδιευκρίνιστο ακόμα αριθμό νεκρών και τραυματιών.
Default 11
Αναμνηστική φωτογραφία από τη Μακρόνησο (Ιούλης 1949).

Διακρίνονται, από αριστερά, όρθιοι: 1.(;). 2.Παναγιώτης Κεραμιδάς (Αραπίνα ).3.Ευστράτιος Νικολάου Τζανετόγλου. 4.(;). 5.Ευστράτιος Καλαντζής. 6.Νικόλαος Αγρίτης. 7.Πρόδρομος Λιμπερής.
Καθήμενοι: 1. Μιχαήλ Αντωνίου Αγρίτης. 2.Ανδρέας Γρηγορίου Τσοκαρέλης. 3.(;). 4.Μιλτιάδης Προδρόμου Λιμπερής. 5.Παναγιώτης Τσοκαρέλης. (Από το Αρχείο του Γιάννη Χατζηβασιλείου. Παραχωρήθηκε από το Γεώργιο Σάββα)

Ο ελληνικός λαός, με τις εκλογές του 1950 και με την ευεργετική επίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης, έβαλε τέλος σ’ αυτόν τον εφιάλτη. Διέλυσε τα στρατόπεδα της Μακρονήσου το 1954, τα όποια όμως με ελάχιστους φαντάρους διατηρούνται έως το 1957.Από το 1961, με τη μεταστέγαση και των Στρατιωτικών Φυλακών Αθηνών (Σ.Φ.Α.) στο Μπογιάτι, το ελληνικό κράτος παρέδωσε τον ιστορικό χώρο στην καταστροφική μανία του χρόνου, του ανθρώπου και των συμφερόντων. Μέχρι και δημοπρασία προκήρυξε για την αποξήλωση των μνημείων της ντροπής και την πώληση χρήσιμων δομικών υλικών. Το επίσημο κράτος επιχειρούσε να κρύψει την ντροπή του με την έμμεση ή άμεση καταστροφή του “Νέου Παρθενώνα”, που το ίδιο δημιούργησε. Χρειάστηκε μεγάλος και μακροχρόνιος αγώνας, για να κηρυχτεί, επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, ολόκληρο το νησί ιστορικός τόπος και όλα τα κτίρια των στρατοπέδων διατηρητέα μνημεία.
Default 14
Γυναικόπαιδα σε στρατόπεδο (πιθανότατα, Ικαρία 1947-1948). Μεταξύ τους διακρίνονται η Ελένη Ευστρατίου Πασχαλιά, η Μαριάνθη Ιωάννου Γζουντέλη (Τινού), η Μαρία Παναγιώτου Χρυσάφη, η Βλοτίνα Ιωάννου Γζουντέλη (Τινού), η Νεφέλη Παντελή Πατερέλη…

(Από το Αρχείο του Γιάννη Χατζηβασιλείου)
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι η Μακρόνησος είναι ένα νησί μνημείων και μαρτυρίων και ότι θα μείνει για πάντα στη μνήμη του λαού μας ως τόπος βασανισμού και πόνου και ως σύμβολο αντίστασης στη βία και στο βιασμό της συνείδησης.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ
περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 105/1998

Η ΑΓΙΑΣΟΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΟΓΔΟΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ. Ενδιαφέρουσα καταγραφή των ετών 1917-1918

Αγιάσος, μια πανέμορφη κωμόπολη της Λέσβου, με εργατικούς και πανέξυπνους κατοίκους, που με τα παλικαρίσια φερσίματα τους έδωσαν το «παρών» σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές της ιστορίας του νησιού μας. Έζησαν όλοι μαζί αγαπημένοι, σαν ένα βουερό μελίσσι, και αυτό φαίνεται και από την παρακάτω πιστότατα (χωρίς διορθωτικές παρεμβάσεις), αναδημοσιευόμενη καταγραφή των σελίδων 196-197 «Οδηγού», ο οποίος βρίσκεται στο προσωπικό μου αρχείο και ο οποίος αναφέρεται στις αρχές του αιώνα μας και συγκεκριμένα στα έτη 1917-1918.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΛΙΚΗΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

ΑΠΑΣΣΟΣ
(Κάτοικοι 7.000)
Κοινότης τον νομού και της νήσου Μυτιλήνης. Αποτελείται εκ της ομωνύμου πρωτευούσης. Ωνομάσθη εκ του πρώτου αυτής θεμελιωτού Μοναχού Αγίου Άσσου, μονάσαντος ενταύθα, κατά σχετικήν παράδοσιν, περί το έτος 1150. Είνε η τρίτη σημαίνουσα πόλις της Λέσβου. Απέχει της Μυτιλήνης ώρας 4 δι’ οδού αμαξιτής. Είνε εκτισμένη επί μαγευτικής τοποθεσίας επί ύψους 100 μέτρων εις τα ΒΑ πρανή του όρους Όλυμπος. Έχει ωραίον κοινοτικόν κήπον, της «Παναγίας» καλούμενον και εκτεινόμενον προς τα νότια της πόλεως. Παρ’ αυτήν, εις θέσιν «Πιτζίλια», διατηρούνται ερείπια της αρχαίας «Πενθίλης», επί λόφου δε προς τα ΒΔ λείψανα ενετικού φρουρίου, το «Κάστρο» ή «Καστέλλι». Κοινότης πλουσία έχουσα μεγίστην κτηματικήν περιουσίαν.
Default 4
Γνωστή άλλοτε στην Αγιάσο ήταν και η πανάρχαια πιλητική τέχνη.,.Στη φωτογραφία (1945;) διακρίνονται, από αριστερά, ο Ευστράτιος Σαββέλης (Πατάτα), ο Ευστράτιος Προκοπίου Χατζηκομνηνός (Κολλυβάς), ο Ευστράτιος Τραγέλης και ο πιλητής (κετσετζής) Προκόπιος Χατζηκομνηνός (Κολλυβάς).
(Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Ευστράτιος Προκοπίου Χατζηκομνηνός. Sydney) 

Προϊόντα Γεωργικά: Κάστανα 150-160.000 οκάδες, οπώραι, έλαιον, όσπρια, δημητριακά, κηπεύσιμα εκλεκτά.

Μάρμαρα ερυθρόχροα.
Βιομηχανικά: Πήλινα αγγεία, δέρματα κατειργασμένα, κέραμοι, οινοπνευματώδη ποτά, σάκκοι, υφάσματα, μάχαιραι κλπ.

Αρχαί: Ειρηνοδικείον. Πταισματοδικείον. Υποθηκοφυλακείον. Συμβολαιογραφεία. Αστυνομία.

Ναοί: Αγία Τριάς. Θεοτόκος Κοίμησις μετ’ εικόνος της Θεοτόκου θεωρουμένης θαυματουργού.

Σχολεία: Ημιγυμνάσιον κλπ. (Όρα Εκπαίδευσις εις τον Γενικόν Οδηγόν Λέσβου). [Ημιγυμνάσιον: Καθηγηταί δύο. Διευθυντής: Νουλέλης Θεόφιλος. Μαθηταί 34. Δημ. εξατάξιον Αρρένων: Διδάσκαλοι 7. Διευθυντής: Παπουτσιδάκης Ιωάννης. Μαθηταί 419. Δημ. Πεντατάξιον Θηλέων: Διδασκάλισσαι 5. Διευθύντρια: Χριστοφορίδου Μαριάνθη. Μαθήτριαι 289].

Πανηγύρεις: Την 15ην Αυγούστου εις τον Ναόν Θεοτόκου της θαυματουργού.

Default 7
Φίρμα του παλαιού παντοπωλείου του Σταύρου Βασιλείου Παπουτσέλη, το οποίο βρισκόταν στο «Χάνι», απέναντι από την άλλοτε στέγη του Δημαρχείου… (Φωτογραφία Δημητρίου Αμπουλού. Αγιάσος 1987)
Επαγγελματίαι

Αγγειοπλαστεία: Κουρζής Ευστ., Κουρτζής Ηλίας, Τζίνης Βασίλειος, Τζίνης Προκόπιος.

Αγγειοπωλεία: Τάλιος Ευστ., Χατζησταύρου Δημ.

Αρτοποιεία: Ανδριώτης Ευστρ., Βαλέτσας Ευστρ., Κλήμου Ευστρ., Παπάζογλου Ν., Παραμυθιώτης Θεόδ., Σάββα Ευστρ., Χαλέλης Ευστ. Παν., Χαλέλης Ν. Παν.

Ασβεστοποιεία: Κωδωνέλλης Παρ.

Γαλακτοπωλεία: Ζαμπαδέλης Θεοδ.

Εδωδιμοπωλεία: Βοροντέλης Παν., Γαβές Γρηγόριος, Ευαγγελινού Ευστ., Ζεϊμπέκης Γεώργιος, Ηλιογραμμένος Γ., Κακλαμάνος Ηλίας, Κολομούνδος Θεόφιλος, Κοντενέλης Ευστ., Κοντινού Παν., Μαριγλής Ευριπ., Νουλέλης Θεμ., Οικονόμου Γ., Παπένης Προκόπης, Σάββας Αν., Σαμσαρδέλλης Απ., Σκλεπάρης Ευστ., Τράγος Ε., Χατζηβασιλείου Βασίλειος, Χατζημυλής Π., Χατζηφώτης Ευστ., Χριστοφαρής Παν., Χριστοφής Γρηγ., Χριστοφής Παν.

Ιατροί: Μαριγλής Θεμιστοκλής, Σκληπάρης Παν., Τζανετής Ιωάν.

Ιχθυοπωλεία: Βουνάτσος Γεώργ., Δόγγος Ευστρ., Τζίτζικας Ευστρ., Τοράνης Βασίλειος.

Καφενεία: Ανδρικού Παν., Γληζέλης Παν., Ζερδιλέλλης Δημ., Καρατζάς Ευστράτιος, Κοντανού Παν., Κουτουρατζής Παν., Κωμαΐτου Παν., Μάγειρας Άνθιμος, Μαγλουγιάννης Παν., Μαραγκός Κωνσταντίνος, Μπογιατζής Ευστρ., Νέδρας Θεμιστοκλής, Πληγηνιάτης Γεώργ., Πολυπάθου Παν., Πουδεράς Μιχαήλ, Σεμέλης Βασ., Σεμέλης Ευστρ., Σουσαμλής Παν., Στιάνου Παν., Τάλιος Μιχ., Χατζηεμμανουήλ Θεμιστ., Χατζηεμμανουήλ Παν., Χατζηπαναγιώτου Αθαν., Χατζηραβδέλης Δημ., Ψυρούκης Παν.

Κουρεία: Μαριγλής Σοφοκλής, Νταγκέλης Παν., Πατράκης Προκ., Πλημαρτέλης Ευστρ., Τοπανλής Γρηγόριος.

Κρεοπωλεία: Τσόκαρος Αντ., Χατζηεμμανουήλ Παν., Χατζηκομνηνού Ευστρ., Χατζηκομνηνού Νικ.

Μαγειρεία: Νίδρας Νεοκλής, Πασχαλιάς Κωνστ.

Μαχαιροποιεία: Μαμήλης Παν., Παπουτσής Χαρ.

Οδοντοϊατροί: Καραφύλλης Ευστρ.

Οινοπνευματοπωλεία: Ανδρικού Παν., Βαρουτέλης Ευστρ., Γαβές Γρηγ., Γερέλλης Θεμ., Γρηψέλλης Παναγ., Δόγκος Ευστρ., Ζερουτιλέλλης Δημ., Καρατζάς Ευστρ., Κοντανέλλης Παν., Κοντανού Παν., Κωμαΐτου Παν., Μάγειρας Άνθ., Μαραγκός Κωνστ., Μαριγλής Σοφ., Μπεγιάζης Ευστ., Παπάνης Προκ., Ρουγκέλης Δημ., Σαμαραδέλλης Απ., Σιμέλης Ευστ., Σουσαμέλλης Παν., Στιάνου Παν., Τάλιος Μιχ., Χατζηεμμανουήλ Παν., Χατζηπαναγιώτου Αθ., Χατζηραβδέλης Δημ., Χατζηφώτης Ευστ.

Default 10
Default 11
Αναμνηστική φωτογραφία της προπολεμικής περιόδου, στον Κήπο της Παναγίας. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Μιχαήλ Καρίκας, ιεροψάλτης του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Αγιάσου και μετέπειτα πρωτοψάλτης της Μητρόπολης Μυτιλήνης, ο Ευστράτιος Αξιομάκαρος (καθήμενος), ο μετέπειτα ιερέας Προκόπιος Κουρτζής και ο Αριστοφάνης Μολυβιάτης (καθήμενος). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γρηγόριος Μπράτσος)
Τα σακοποιεία της Αγιάσου παλαιότερα επεξεργάζονταν την αιγότριχα και απασχολούσαν πολλούς εργάτες και εργάτριες…
(Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Χρίστος Πράτσος)
Οπλοδιορθωταί: Μακρέλλης Νικ. Πεταλωτήρια: Κοτουκόδης Ευστ., Κυριάκος Κασμάτσος, Κυπριωτέλλης Ιωάν., Πατρικάς Γρηγ., Ρουγκέλης Γεώργιος.Ραφεία: Λιμπερής Μιλτ., Σκορδάς Ευστρ. Σάκκων κατασκευασταί: Γκιζέλλης Θ., Γούναρης Παν., Δουλαδέλλης Γεώργιος, Καχιλέλλης Θεμ., Καχιλέλλης Π., Παπάνης Αν., Πιγέλιος Βασ. ή Ηλίας.

Σανδαλοποιεία: Ιατρού Αρχοντίτσης, Κάναρος Φώτιος, Ρούσσος Σταύρος. Σιδηρουργεία: Ρουγγέλης Γεώργιος. Συμβολαιογραφεία: Βαμβουρέλλης Δημ. Τσαρουχοποιεία: Κλειδαράς Ευστ., ΚόναροςΝ., Κόναρος Φώτης, Παραμυθέλλης Απ., Ρουμπάνης Τζοάννος, Ρούσου Ευστ.

Υποδηματοποιεία: Αναστασέλλης Πολύδωρος, Γιατρού Ιωάννης, Δεμηργκέλλης Προκόπ., Ιακώβου Ευστράτιος, Καμνέλλης Ιωάννης, Καπτανής Παν., Καραδέλλης Σταύρος, Λιβανός Ευστρ., Μπάλεσης Αντ., Μπάλεσης Βασ., Παπαθεοφράστου Δημ., Τζένης Παν., Τοπανλής Ευστρ., Φραντζής Ευστρ., Φραντζής Θεμιστοκλής, Χατζησταύρου Παν.

Υφασμάτων έμποροι: Αναστασέλλης Ηρακλής, Βασιλάκης Σταύρος, Κύπριος Χριστόφας, Μαλακέλης Γρηγ., Μαλακέλης Ιωάν., Μουλαδούλας Παν., Μπάλεσης Σωτήριος, Σπανέλης Δημοσθ., Σταυρακέλλης Ευστρ., Χατζηπροκοπίου Αλκ., Χατζηπροκοπίου Μιχ., Χατζηπροκοπίου Περ.

Φαρμακεία: Μωυσόγλου Παν.

Χρυσοχοεία: Σκουτέλλης Γρηγόριος.

περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 104/1998

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΟΥΚΑΡΟΣ

Default 1
Ο Ευστράτιος Δούκαρος γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 9 Ιουνίου του 1882. Πατέρας του ήταν ο Αλέξανδρος Δούκαρος και μητέρα του η Λουκία Κυπρίου. Ο Ευστράτιος Δούκαρος έμεινε ορφανός από πατέρα σε ηλικία ενός έτους και τον μεγάλωσε η μητέρα του. Στην Αγιάσο έζησε τα παιδικά του χρόνια και διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα. Συνέχισε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης, από το οποίο και αποφοίτησε. Μετά από επιτυχείς εξετάσεις γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1907, μετά από τέσσερα χρόνια σπουδές, πήρε το πτυχίο του. Είχε διατελέσει βοηθός στο Πολιτικό Νοσοκομείο Αθηνών.
Default 3
Από το «Πανελλήνιον Ημερολόγιον Λέσβου 1914», σ. 307
Default 5
Επειδή ήταν πνεύμα ανήσυχο, θέλησε να συνεχίσει τις σπουδές του. Έτσι πήγε στο Παρίσι, όπου ασκήθηκε στη Χειρουργική για δυο χρόνια. Ακολούθως πήγε στις Βρυξέλλες, για να ειδικευτεί στη Γυναικολογία.
Μετά τις μεταπτυχιακές του σπουδές γύρισε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη, όπου άρχισε να εργάζεται ως χειρουργός. Το 1912 παντρεύτηκε την Ουρανία Γεωργαλά από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί), με την οποία απόχτησε μια κόρη, την Ιωάννα (Βάνα), τη μετέπειτα σύζυγο του διακεκριμένου άλλοτε δικηγόρου της Μυτιλήνης Στρατή Αλαμανέλη.
Ο Ευστράτιος Δούκαρος άνοιξε στη Μυτιλήνη την πρώτη Χειρουργική και Γυναικολογική Κλινική, με συνεργάτη του το χειρουργό του Βοστάνειου Ιερού Νοσοκομείου Σταύρο Πασχαλίδη. Με μεγάλη επιτυχία οι δυο τους πρώτοι έκαναν εγχειρήσεις στομάχου, ήπατος και κύστεως. Ας σημειωθεί ότι και πριν από αυτούς έκαναν εγχειρήσεις άλλοι γιατροί στη Μυτιλήνη, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις. Ο Ευστράτιος Δούκαρος διετέλεσε και μέλος της Χειρουργικής και Γυναικολογικής Εταιρείας των Παρισίων, στην οποία έστελνε και περιστατικά της ειδικότητάς του. Ακόμα εξυπηρετούσε και το Νοσοκομείο της Μυτιλήνης ως το 1932, χρονιά κατά την οποία πέθανε. Αυτός ήταν εξάλλου ο λόγος, που στην αίθουσα των συνεδριάσεων του παραπάνω Νοσοκομείου ήταν αναρτημένη η φωτογραφία του.
Ο Δούκαρος δε διακρίθηκε μόνο ως χειρουργός. Ήταν άνθρωπος πολυπράγμων και δραστήριος, πνεύμα προοδευτικό και δημιουργικό. Με την Αγιάσο, τη γενέτειρά του, διατηρούσε στενούς δεσμούς. Η κλινική του ήταν ανοιχτή για κάθε δυστυχισμένο. Λόγω της κοινωνικής του θέσης, στα χρόνια της δουλείας, έκανε το μεσάζοντα ανάμεσα στους κοινοτάρχες της Αγιάσου και στο μουτεσαρίφη. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου το 1912 συνέχισε να κάνει το ίδιο μεταξύ κοινοταρχών και γενικών διοικητών ή νομαρχών.
Ήταν άνθρωπος που αγάπησε τον τόπο του και ήθελε να τον βοηθήσει όσο μπορούσε. Η προσφορά του για τον τόπο του ήταν μεγάλη και με τη δημιουργία, από τον Αύγουστο του 1927, του πρώτου ηλεκτρικού εργοστασίου, που πρωτολειτούργησε με πετρελαιομηχανή Kambel, 45 ίππων, σε ακίνητο του Νικόλα Στεφανή, στο πίσω μέρος της εκκλησίας. Το πρώτο αυτό ηλεκτρικό εργοστάσιο, για το μεγάλο θόρυβο που έκανε, μεταφέρθηκε στο δρόμο προς την Καρυά, σε ακίνητο του Αθανασίου Κακλαμάνου. Όμως και εκεί για τον ίδιο λόγο δε στέριωσε. Λειτούργησε 3-4 χρόνια και πάλι το σήκωσαν. Από το 1936 μεταφέρθηκε και λειτούργησε έξω από το χωριό, σε ένα οικόπεδο του Δήμου, απέναντι ακριβώς από το νεκροταφείο του χωριού, στο δρόμο για τη Μυτιλήνη. Η όλη διαχείριση του ηλεκτρικού εργοστασίου στη συνέχεια πέρασε στα χέρια της κόρης του Βάνας, της συζύγου του Ευστρατίου Αλαμανέλη. Ας σημειωθεί ότι για την ηλεκτροδότηση της Αγιάσου τοποθετήθηκαν στύλοι από καστανιά, πού κόπηκαν από σωθήρι του Κύπριου, του πεθερού του Δούκαρου. Από το 1932 μέχρι το 1963 εργάστηκε ως υπάλληλος του ηλεκτρικού εργοστάσιου και ο Στρατής Τζίνης. Λίγο αργότερα, στις 31 Δεκεμβρίου 1968, το ηλεκτρικό εργοστάσιο περιήλθε στη ΔΕΗ. Ο προοδευτικός Ευστράτιος Δούκαρος σχεδόν ταυτόχρονα με το ηλεκτρικό εργοστάσιο ίδρυσε και ελαιοτριβείο στο Ίππειος, το οποίο υφίσταται και το εκμεταλλεύεται ο εγγονός του Αλέκος Αλαμανέλης.
Ο Ευστράτιος Δούκαρος, στην απόφαση του Δημητρίου Χατζησπύρου να ιδρύσει στην Αγιάσο μεγάλο νοσοκομείο για όλες τις αρρώστιες, ήταν αντίθετος, γιατί πίστευε πως δεν ήταν δυνατό να εγκατασταθούν στην κωμόπολη γιατροί όλων των ειδικοτήτων. Το νοσοκομείο στη συνέχεια χτίστηκε από το Δημήτριο Χατζησπύρου στην περιοχή Καμπούδι, αλλά αντιμετώπισε στη λειτουργία του πολλά προβλήματα και εδώ και αρκετά χρόνια λειτουργεί ως Ίδρυμα Ανιάτων.
Ο Δούκαρος για το μειλίχιο του χαρακτήρα ήταν πρόσωπο αγαπητό στην κοινωνία της Λέσβου και κυρίως της πρωτεύουσας. Παρ’ όλα αυτά, κατά την πολιτική διαίρεση του 1916-1917, σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς, ο Δούκαρος ως φανατικός αντιβενιζελικός, παρ’ όλο που είχε σπουδάσει στη Γαλλία, ποτίστηκε με πίκρα από τους αντιπάλους του, τους βενιζελικούς. Αντίθετα, ο φιλόλογος Δημήτριος Χατζησπύρου, παρ’ όλο που είχε σπουδάσει στη Γερμανία, ήταν φανατικός βενιζελικός.
Το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξις» Αγιάσου, αναγνωρίζοντας τις υπηρεσίες του, με ψήφισμά του, στις 6 Μαΐου 1932 τον ανακήρυξε μεγάλο ευεργέτη.
Ο Ευστράτιος Δούκαρος πέθανε το 1932 σε ηλικία 50 μόλις ετών. Ο πρόωρος θάνατος του στέρησε την Αγιάσο και γενικότερα τη Λέσβο από έναν άνθρωπο της επιστήμης και της προσφοράς. Οι φτωχοί και γενικά τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα της Μυτιλήνης έχασαν το στήριγμα και τον προστάτη τους.
ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
περιοδικό ΑΓΙΑΣΟΣ, 100/1997